Πωλητήρια αξιολογήσεων έναντι αμοιβής
oikoi_axiologisis.jpg
Σαν να μην άλλαξε τίποτα από το 2008, οι γνωστοί οίκοι συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τις αμφιλεγόμενες πρακτικές του παρελθόντος, αψηφώντας παντελώς κανονισμούς και νομοθεσία | AP PHOTO/ RICHARD DREW
Εμειναν ατιμώρητοι, γι’ αυτό και συνεχίζουν να λειτουργούν ως... «ψιλικατζίδικα αξιολογήσεων».
Ο λόγος για τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι οκτώ χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και το κραχ στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τις αμφιλεγόμενες πρακτικές του παρελθόντος αψηφώντας παντελώς κανονισμούς και νομοθεσία.
Οι οίκοι αξιολόγησης διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της φούσκας στην αμερικανική αγορά στεγαστικής πίστης την προηγούμενη δεκαετία και το οδυνηρό σκάσιμό της, που προκάλεσε ζημιές τρισ. δολαρίων, κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ύφεση και χρόνια καθίζηση της παγκόσμιας οικονομίας, εκατομμύρια άστεγους και άνεργους σε όλον τον πλανήτη.
Εχοντας ως βασικούς τους πελάτες τούς εκδότες των χρηματοπιστωτικών προϊόντων, οι οίκοι είχαν ανέκαθεν συμφέρον να κάνουν ό,τι οι τελευταίοι τούς ζητούν, να τους προσφέρουν τις υψηλότερες αξιολογήσεις.
Επί της ουσίας, η δουλειά τους με τα χρόνια ήταν να πουλούν αξιολογήσεις, ήταν «ψιλικατζίδικα αξιολογήσεων».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, επί σειρά ετών αξιολογούσαν με την υψηλότερη βαθμίδα ΑΑΑ όχι μόνο τα ασφαλή επενδυτικά προϊόντα που οι εκδότες των χρηματοπιστωτικών προϊόντων τούς ανέθεταν να αποτιμήσουν αλλά και «σκουπίδια με χαρτί περιτυλίγματος» που δεν άξιζαν δεκάρα, όπως τα γνωστά «τοξικά» ομόλογα που δομήθηκαν από τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ.
Προκειμένου να μη χάσουν πελάτες, οι οίκοι δεν δίστασαν να βάλουν στην άκρη εσωτερικούς ελέγχους, ποσοτικά μοντέλα, πρότυπα αξιολόγησης, κανόνες που όφειλαν να τηρούν προκειμένου η εκτίμησή τους να είναι αντικειμενική και ασφαλής για τους επενδυτές.
«Αξιολογούμε κάθε συμφωνία, κάθε προϊόν που μας φέρνουν. Θα μπορούσαν να έχουν δομηθεί από... αγελάδες, εμείς θα τα αξιολογήσουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά εκείνη την εποχή σε email που αποκαλύφθηκε στις έρευνες του Κογκρέσου υπάλληλος της Standard & Poor’s.
Παραβιάζουν κανονισμούς
Παρ’ όλα αυτά οι οίκοι, όπως και αρκετοί άλλοι υπεύθυνοι της κρίσης, δεν πλήρωσαν για την τεράστια ζημιά που προκάλεσαν. Τους επετράπη μετά την κρίση η διατήρηση τόσο του παραπάνω διάτρητου από τη σύγκρουση συμφερόντων επιχειρηματικού μοντέλου όσο και της σημασίας των αξιολογήσεών τους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Πρόσφατη έκθεση, που δημοσιοποίησε το Γραφείο Πιστωτικών Αξιολογήσεων (OCR) της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC), αλλά «χάθηκε» μέσα στις γιορτές, έδειξε ότι απούσης της τιμωρίας και της ισχυρής επιβολής των κανονισμών, οι οίκοι δεν άλλαξαν καθόλου τη συμπεριφορά τους.
Η έκθεση τoυ OCR δεν ταυτοποιεί, δυστυχώς, τους οίκους αξιολόγησης που παραβιάζουν τους κανονισμούς και έχουν πλημμελείς εσωτερικούς ελέγχους.
Τους κατατάσσει όμως σε μεγάλους και μικρούς, όπου μεγάλοι είναι οι γνωστοί Standard & Poor’s, Moody’s, Fitch, ενώ μικροί 7 μικρότερες αμερικανικές εταιρείες αξιολόγησης.
Μεταξύ των δεκάδων παραβιάσεων των κανονισμών και των... ρηξικέλευθων πρακτικών που ξεσκεπάζει η έκθεση διαπιστώνονται και τα παρακάτω:
① Σε αναρίθμητες περιπτώσεις δύο από τους μεγάλους οίκους και ένας από τους μικρούς δεν τηρούσαν τις πολιτικές και τις διαδικασίες των αξιολογήσεών τους, τα κριτήρια ή δεν εφάρμοζαν τα ποσοτικά τους μοντέλα.
② Ενας υπάλληλος μεγάλου οίκου παρατήρησε ένα λάθος στους υπολογισμούς που έγιναν για την εξαγωγή μιας αξιολόγησης.
Ωστόσο, ο οίκος δεν αποκάλυψε ούτε το λάθος ούτε τις επιπτώσεις του στις μεταγενέστερες δημοσιεύσεις. Αντίθετα, περιέγραφε σ’ αυτές με ανακρίβεια τη μεθοδολογία που χρησιμοποίησε για κάποιες από τις επίσημες αξιολογήσεις του.
③ Παρ’ ότι οι αναλυτές ενός μεγάλου οίκου πληροφορήθηκαν τα λάθη εξωτερικών μοντέλων που χρησιμοποιούσαν για τον καθορισμό των αξιολογήσεων, κανείς δεν αποτίμησε τις επιπτώσεις τους ούτε μίλησε στους υπόλοιπους υπαλλήλους, όπως όφειλε βάσει των κανονισμών. Οι αξιολογήσεις του οίκου συνέχισαν να... πέφτουν μέσα.
④ Οι πολιτικές και οι ενέργειες που θέσπισε ένας μεγάλος οίκος δεν εμπόδισαν «άνισες, άδικες και καταχρηστικές πρακτικές» που απαγορεύονταν.
Αποτέλεσμα αυτών ήταν μάλιστα η εθελούσια αξιολόγηση σε εκδότη χρηματοπιστωτικών προϊόντων, κίνητρο της οποίας ήταν η μεγέθυνση του μεριδίου αγοράς.
Με άλλα λόγια, ο εν λόγω οίκος προκειμένου να κερδίσει δουλειές από τον εν λόγω εκδότη των χρεογράφων πρόσφερε καλύτερες αξιολογήσεις απ’ ό,τι οι ανταγωνιστές του, χωρίς καν ο τελευταίος να τις έχει ζητήσει.
⑤ Σε μεγάλο οίκο δύο διαβαθμίσεις που χορηγήθηκαν σε ένα χρηματοπιστωτικό προϊόν από την επιτροπή αξιολογήσεων άλλαξαν κατόπιν σύστασης των ανώτερων στελεχών.
⑥ Διαπιστώθηκε αδυναμία ελέγχου, διεξαγωγής έρευνας ή αποκάλυψης πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων τόσο σε μεγάλους όσο και μικρούς οίκους.
⑦ Τέσσερις μικρότεροι οίκοι δεν είχαν επαρκείς διαδικασίες, πολιτικές ή ελέγχους που να εστιάζουν στη σύγκρουση συμφερόντων ή να αποκαλύπτουν επαρκώς πιθανή σύγκρουση συμφερόντων.
⑧ Ανώτερος αξιωματούχος μεγάλου οίκου παραβιάζοντας τις πολιτικές αυτού έστειλε email προς το προσωπικό που ήταν επιφορτισμένο με την ανάπτυξη των κριτηρίων και την ανάλυση για τις αξιολογήσεις.
Με αυτό τούς πληροφορούσε για την απόφαση εκδότη να αποσύρει την αξιολόγηση λόγω αναθεώρησης των κριτηρίων του από τον οίκο. Οταν οι πωλήσεις επηρεάζουν την αξιολόγηση...
⑨ Σε ένα μικρότερο οίκο υπήρξαν αρκετές φορές που ανώτερος αναλυτής έστελνε email που περιείχαν πληροφορίες για τις προμήθειες των πελατών και των υποψήφιων πελατών και κάποιοι εκ των αναλυτών ενεπλάκησαν μάλιστα σε πωλήσεις και δραστηριότητες μάρκετινγκ.
⑩ Διαπιστώθηκε αδυναμία στις πολιτικές ελέγχου του χαρτοφυλακίου του προσωπικού των οίκων. Σε έναν μεγάλο οίκο, αναλυτής που θα έπρεπε να είχε εξαιρεθεί λόγω των τίτλων που κατείχε στο χαρτοφυλάκιό του συμμετείχε στον καθορισμό αναρίθμητων αξιολογήσεων.
Πρόστιμα-κοροϊδία
Ολα αυτά και άλλα πολύ περισσότερα αποτελούν τις ίδιες ακριβώς «ελλείψεις», τις ίδιες αμαρτίες που προκάλεσαν την οικονομική κρίση του 2008.
Οι κανονισμοί που υιοθετήθηκαν μεταξύ 2007 και 2010 είχαν στόχο την ελαχιστοποίηση της σύγκρουσης συμφερόντων, τη βελτίωση των εσωτερικών ελέγχων και τη δημιουργία νέων προτύπων στους οίκους.
Οπως αποδεικνύεται όμως από την έκθεση, οι κανονισμοί λειτουργούν τελικά μόνο όταν αυτοί που τους παραβιάζουν τιμωρούνται.
Ολο αυτόν τον καιρό, η μοναδική περίπτωση κίνησης εναντίον μεγάλου οίκου ήταν όταν πριν από ένα χρόνο η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κατηγόρησε τη Standard & Poor’s για απάτη.
Σύμφωνα με την SEC, η S&P «έβαλε πάνω από τους επενδυτές τα δικά της οικονομικά συμφέροντα, χαλαρώνοντας τα κριτήρια αξιολόγησης προκειμένου να αποκτήσει δουλειές ενώ στη συνέχεια κράτησε στο σκοτάδι τις αλλαγές προκειμένου να μην τις αντιληφθούν οι επενδυτές».
Τελικά η Standard & Poor’s ξέφυγε διά της επιτυχημένης μεθόδου του συμβιβασμού, καταβάλλοντας πρόστιμα 58 εκατ. δολαρίων στη SEC και ακόμη 19 σε δύο Πολιτείες.
Πρόστιμα-κοροϊδία αν συνεκτιμηθεί ότι εκείνη τη χρονιά η ομόλογη και μεγαλύτερη ανταγωνίστριά της, η Moody’s έβγαλε κέρδη ύψους περίπου ενός δισ. δολαρίων.
*Δείτε για πρόσθετες πληροφορίες και την ιστοσελίδα: U.S. Securities and Exchange Commission
Από την ΕφΣυν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου