Η Ευρώπη της ανισότητας μέσα από το πρίσμα της ανεργίας

Ο χάρτης

22:15 | 25 Αυγ. 2015

Τελευταία ανανέωση 21:47 | 26 Αυγ. 2015

  

Ένας χάρτης της Eurostat παρουσιάζει τα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη, όχι ανά χώρα, αλλά ανά περιοχή, δείχνοντας το πρόβλημα στην πραγματική του διάσταση και αποδεικνύοντας πως οι ευρωπαϊκές πολιτικές δεν έχουν καταφέρει να δώσουν λύσεις.

Η νομισματική πολιτική που «στραγγαλίζει» την Ελλάδα και την Ιταλία, δημιουργεί αντίστοιχα πολλές θέσεις εργασίας σε Αυστρία και Ολλανδία, ενώ ακόμα και οι χώρες είναι διαιρεμένες.

Ενδεικτικό παράδειγμα η Βόρεια Ιταλία, η οποία είναι στην ουσία μια «άλλη χώρα» σε σχέση με τη Νότια Ιταλία, ενώ και η πρώην Ανατολική Γερμανία μοιάζει σε επίπεδο ανεργίας περισσότερο με την Πολωνία, παρά με την πρώην Δυτική Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Δείτε αναλυτικά τον χάρτη της Eurostat (κάντε κλικ για μεγέθυνση)

Από το tvxs

Le Monde: Η ελληνική κρίση από τoν Παπανδρέου έως τον Τσίπρα

Το χρονολόγιο

19:40 | 24 Αυγ. 2015

Τελευταία ανανέωση 19:44 | 24 Αυγ. 2015

  

«Εννέα προγράμματα λιτότητας, τρία πακέτα βοήθειας και μία παραίτηση» τιτλοφορείται δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde», η οποία παραθέτει ένα διαδραστικό χρονολόγιο για την ελληνική κρίση, από το 2009 έως την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα.

2009: Με την άνοδο στην εξουσία, ο σοσιαλιστής Γιώργος Παπανδρέου ανακαλύπτει χαλκευμένα δημοσιονομικά στοιχεία και εισάγει μέτρα λιτότητας

Ενώ η βαθμολογία της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας μειώνεται από τους οίκους αξιολόγησης, ο Παπανδρέου αποσύρει το πρόγραμμά του για την ανάκαμψη της οικονομίας ύψους 2,5 δισ. ευρώ και παρουσιάζει πακέτο μέτρων λιτότητας για να περιορίσει το έλλειμμα από 12,7 στο 3% του ΑΕΠ πριν από το 2013:

·       μείωση κατά 10% των λειτουργικών εξόδων του κράτους,
·       πάγωμα στις προσλήψεις και τους μισθούς άνω των 2.000 ευρώ στον δημόσιο τομέα,
·       φορολόγηση των μπόνους στους δημοσίους υπαλλήλους,
·       μείωση των διοικητικών συμβουλίων των δημόσιων επιχειρήσεων και των μισθών τους,
·       φορολόγηση των μπόνους στελεχών ιδιωτικών τραπεζών με συντελεστή 90%,
·       επαναφορά του φόρου κληρονομιάς και φορολόγηση της μεγάλης ακίνητης περιουσίας
·       ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εκτάσεων.

«Πρέπει μέσα σε τρεις μήνες να πάρουμε αποφάσεις που δεν είχαν ληφθεί εδώ και δέκα χρόνια», είχε εξηγήσει τότε ο Γιώργος Παπανδρέου.

3η Μαρτίου 2010: Ένα δεύτερο πρόγραμμα λιτότητας 4,8 δισ. ευρώ

Υπό την πίεση των αγορών και των ευρωπαίων εταίρων, η κυβέρνηση Παπανδρέου παρουσιάζει ένα νέο πακέτο μέτρων λιτότητας για την αποδέσμευση 4,8 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, προβλέπει:

·       αύξηση κατά δύο μονάδες του ΦΠΑ,
·       αύξηση της φορολογίας στα αλκοολούχα ποτά (+20%), τον καπνό (+63%), τα καύσιμα και τα είδη πολυτελείας,
·       πάγωμα των συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα,
·       περικοπές κατά 60% του 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων και κατά 30% του 13ου μισθού των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.

2η Μαΐου 2010: Ένα πρώτο πρόγραμμα διεθνούς βοήθειας ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ

Έπειτα από μήνες επιφυλακτικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Ελλάδα συμφωνούν σε ένα πακέτο διάσωσης ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ για τρία χρόνια, εκ των οποίων τα 80 δισ. βαρύνουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και 30 δισ. το ΔΝΤ. Δημιουργείται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), με 750 δισ. ευρώ για να βοηθήσει τα ευρωπαϊκά κράτη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

6η Μαΐου 2010: Τρίτο πακέτο μέτρων λιτότητας για την εξοικονόμηση 30 δισ. ευρώ

Σε αντάλλαγμα για το διεθνές πακέτο βοήθειας, η κυβέρνηση Παπανδρέου αρχίζει ένα μεγάλο πρόγραμμα εξοικονόμησης 30 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβάνοντας κυρίως:

·       η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης (από τα 60 έτη για τις γυναίκες και τα 65 για τους άνδρες) στο εξής συνδέεται με το μέσο προσδόκιμο ζωής και τη διάρκεια των εισφορών που αυξάνεται από τα 37 στα 40 έτη μέχρι το 2015,
·       παράταση στο πάγωμα των μισθών στο δημόσιο τομέα,
·       κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού για τους δημοσίους υπαλλήλους που κέρδιζαν περισσότερα από 3.000 ευρώ το μήνα,
·       μείωση 8% των μέσων αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων,
·       κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης για τους συνταξιούχους, κάτι που εξισορροπείτο από το ΕΚΑΣ για τους χαμηλοσυνταξιούχους,
·       νέα αύξηση κατά δύο μονάδες του ΦΠΑ, από 21 σε 23%,
·       αύξηση κατά 10% των φόρων σε καύσιμα, αλκοόλ και τον καπνό,
·       απελευθέρωση των αγορών μεταφορών και ενέργειας,
·       δυνατότητα για τις επιχειρήσεις να απολύουν περισσότερο από το 2% του προσωπικού τους μηνιαίως, ένα μέτρο που μέχρι τότε απαγορευόταν.

Η μείωση του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ αναβλήθηκε για το 2014.

Ιούνιος 2011: Ένα 4ο πρόγραμμα λιτότητας 28,4 δισ. ευρώ

Το ελληνικό κοινοβούλιο υιοθετεί ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις ένα νέο σχέδιο λιτότητας 28,4 δισ. ευρώ για τέσσερα χρόνια που υπαγορεύτηκε από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αντάλλαγμα την καταβολή της πέμπτης δόσης του προγράμματος διάσωσης:

·       το αφορολόγητο όριο μειώνεται στα 8.000 ευρώ ετησίως,
·       φόρος 450 ευρώ ετησίως στους αυτοαπασχολούμενους με δελτίο παροχής υπηρεσιών,
·       νέες αυξήσεις του ΦΠΑ και φόροι στο πετρέλαιο θέρμανσης,
·       αυστηρότερα κριτήρια για τις κοινωνικές παροχές, συμπεριλαμβανομένης της ανεργίας, και μείωση ορισμένων επικουρικών συντάξεων για 9 δημοσίους υπαλλήλους στους 10.
·       δυνατότητα απομάκρυνσης εργαζομένων σε δημόσιους οργανισμούς που καταργήθηκαν ή συγχωνεύτηκαν,
·       μαζικές ιδιωτικοποιήσεις (λιμάνια αεροδρόμια, ταχυδρομείο, ενέργεια, τράπεζες, ΟΠΑΠ), για την αποδέσμευση επιπλέον 50 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2015.

Η ψήφιση των μέτρων αυτών, στα τέλη Ιουνίου του 2011, προκαλεί μαζικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα και σκηνές βίας.

20ή Ιουλίου του 2011: Σχέδιο δεύτερου προγράμματος βοήθειας

Ένα μήνα μετά το τρίτο πρόγραμμα λιτότητας, η τρόικα – ΔΝΤ, ΕΕ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – αναγκάζεται να καταρτίσει ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης 158 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 109 δισ. σε δάνεια που κατανέμονται μεταξύ του ΔΝΤ και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).

21η Σεπτεμβρίου 2011: 5ο πακέτο μέτρων λιτότητας ύψους 7,5 δισ. ευρώ

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει νέα δημοσιονομική λιτότητα για να απελευθερώσει την έκτη δόση του πρώτου διεθνούς πακέτου βοήθειας του 2010. Μέτρα που πλήττουν τους συνταξιούχους, τους δημοσίους υπαλλήλους και η φορολόγηση αναμένεται να εξοικονομήσουν άλλα 7,5 δισ. ευρώ:

·       μείωση κατά 20% των συντάξεων άνω των 1.200 ευρώ,
·       30.000 δημόσιοι υπάλληλοι τίθενται σε "καθεστώς εφεδρείας",
·       το αφορολόγητο όριο μειώθηκε από 8.000 στα 5.000 ευρώ ετησίως,
·       νέος φόρος στα ακίνητα,
·       νέες ιδιωτικοποιήσεις.

27η Οκτωβρίου 2011: Μείωση ενός μέρους του χρέους και νέο πρόγραμμα βοήθειας

Στο τέλος μιας νέας μαραθώνιας συνόδου κορυφής, οι ευρωπαίοι ηγέτες καταλήγουν σε συμφωνία με τις τράπεζες για τη διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι τράπεζες πιστωτές της χώρας. Οι απαιτήσεις μειώνονται κατά 50% (ή 100 δισ. ευρώ επί συνολικού χρέους των 350 δισ. ευρώ) και 30 δισ. διατίθενται στις τράπεζες. Νέα διεθνή δάνεια ύψους 100 δισ. ευρώ χορηγούνται επίσης στην Αθήνα (σε αντικατάσταση του προγράμματος των 109 δισ. ευρώ που αποφασίστηκε τον Ιούλιο του 2011). Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα πρέπει να αποδεχθεί αυστηρότερους ελέγχους στη δημοσιονομική πολιτική της: έντονες επικρίσεις στη χώρα για την «απώλεια της δημοσιονομικής κυριαρχίας».

Νοέμβριος 2011: Ο Παπανδρέου ανακοινώνει δημοψήφισμα, αλλά αποσύρει την πρότασή του και παραιτείται

Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου κάνει την έκπληξη την 31η Οκτωβρίου ανακοινώνοντας τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ευρωπαϊκή συμφωνία για τη διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους με αντάλλαγμα έναν αυστηρότερο έλεγχο της τρόικας στη δημοσιονομική πολιτική. Αντιμέτωπος με επικρίσεις, διεθνείς και στους κόλπους την κυβέρνησής του, ο Γιώργος Παπανδρέου συμφωνεί να αποσύρει την πρόταση του και να διαπραγματευτεί με την αντιπολίτευση για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, στη συνέχεια παραιτείται. Ένας τεχνοκράτης, ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Λουκάς Παπαδήμος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία.

13η Φεβρουαρίου 2012: 6ο πρόγραμμα λιτότητας 350 εκατομμυρίων

Ο Λουκάς Παπαδήμος ζητεί την ψήφιση ενός νέου προγράμματος λιτότητας για να καλύψει τρύπα του προϋπολογισμού 350 εκατομμυρίων ευρώ, η μη κάλυψη του οποίου απειλεί τη χώρα με στάση πληρωμών. Τα μέτρα αυτά προβλέπουν κυρίως:

·       μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού,
·       κατάργηση 15.000 θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα,
·       νέα μείωση συντάξεων και των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων,
·       μείωση του προϋπολογισμού της κοινωνικής ασφάλισης και του στρατού,
·       ιδιωτικοποιήσεις τεσσάρων κρατικών επιχειρήσεων

Όπως και σε προηγούμενα προγράμματα λιτότητας, η ψήφιση των μέτρων αυτών προκαλεί μαζικές διαδηλώσεις έξω από τη Βουλή των Ελλήνων.

21η Φεβρουαρίου 2012: Δεύτερο πακέτο διεθνούς βοήθειας ύψους 237 δισ. ευρώ και η μείωση κατά το ήμισυ του χρέους προς τον ιδιωτικό τομέα

Οι υπεύθυνοι της ευρωζώνης υιοθετούν οριστικά ένα δεύτερο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα, ύψους 237 δισ. ευρώ. Εκτός από τα δάνεια αυτά, το πρόγραμμα προβλέπει τη απομείωση κατά το ήμισυ της ονομαστικής αξίας του ελληνικού χρέους που κατέχουν ιδιώτες πιστωτές, τράπεζες και επενδυτικά ταμεία, δηλαδή 107 δισ.

17η Ιουνίου 2012: Ο Αντώνης Σαμαράς σχηματίζει συνασπισμό με την αριστερά

Τρία χρόνια αφότου άφησε τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας, το κόμμα της δεξιάς, η Νέα Δημοκρατία, επέστρεψε στην εξουσία μετά τη νίκη του στις εκλογές. Ο νέος πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς σχηματίζει συνασπισμό με το ΠΑΣΟΚ και το μικρό αριστερό κόμμα ΔΗΜΑΡ. Υποστηρίζοντας μια επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου λιτότητας που επιβλήθηκε από τους διεθνείς πιστωτές, ο Σαμαράς δείχνει τελικά μάλλον συνεργάσιμος μαζί τους. Υπόσχεται ότι η Ελλάδα θα ξαναγίνει από το 2014 μια «κανονική χώρα» και αποκλείει οποιοδήποτε νέο διεθνές πακέτο διεθνούς βοήθειας.

7η Νοεμβρίου 2012: 7ο πρόγραμμα μέτρων λιτότητας 18 δισ. ευρώ

Η συντηρητική κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά ζητεί τη ψήφιση από το κοινοβούλιο του έκτου προγράμματος λιτότητας από την έναρξη της κρίσης. Η τρόικα απαιτεί την εφαρμογή του προγράμματος αυτού για την αποδέσμευση βοήθειας περίπου 30 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και το ΔΝΤ. Το πρόγραμμα αυτό προβλέπει κυρίως:

·       αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη,
·       μείωση ορισμένων συντάξεων,
·       τη μείωση των μισθών στον δημόσιο τομέα,
·       απορρύθμιση των αγορών εργασίας και υπηρεσιών.

26η Νοεμβρίου 2012: Νέο πρόγραμμα ελάφρυνσης του χρέους κατά 40 δισ. ευρώ

Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης και το ΔΝΤ συμφωνούν σε μια μείωση κατά 40 δισ. ευρώ του ελληνικού χρέους και στην δεκαετή αναβολή της καταβολής των επιτοκίων. Το χρέος αναμένεται να μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ το 2020, έναντι 120% που απαιτείτο από το ΔΝΤ αρχικά. Ο φόβος τότε ήταν μήπως το χρέος έφθανε το 190% του ΑΕΠ το 2014 (έφτασε το 177% στα τέλη του 2014).

Ιανουάριος 2013: Ένα 8ο πρόγραμμα λιτότητας 2,5 δισ. ευρώ

Η κυβέρνηση Σαμαρά ψηφίζει νέο νόμο που προβλέπει κυρίως:

·       αύξηση της φορολογίας των ελευθέρων επαγγελμάτων & αύξηση της φορολογίας για τους εργαζόμενους που κερδίζουν περισσότερα από 21.000 ευρώ ετησίως,
·       φορολόγηση των εφοπλιστών για πρώτη φορά από το 1953.
Ο νόμος αυτός, που επικρίθηκε ιδιαίτερα με την κατηγορία ότι «στραγγαλίζει τη μεσαία τάξη», επιτρέπει στο ελληνικό δημόσιο να αποδεσμεύσει 2,5 δισ. ευρώ για το 2013.

26η Ιανουαρίου 2015: Νικητής των εκλογών το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας στην εξουσία

Στο τέλος μιας εκστρατείας που κατήγγειλε τις πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν από την τρόικα, ο συνασπισμός της ριζοσπαστικής αριστεράς ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αρχίζει ένα μπρα ντε φερ με τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ με στόχο την χαλάρωση των μέτρων λιτότητας, την αναδιάταξη του ελληνικού χρέους και την αποδέσμευση της τελευταίας δόσης του διεθνούς πακέτου βοήθειας ώστε να επιτραπεί στην Αθήνα να τηρήσει την προσεχή καταβολή των δόσεών της.

26η Ιουνίου 2015: Μετά το τελεσίγραφο των πιστωτών, ο Τσίπρας ανακοινώνει το δημοψήφισμα και κλείνει τις τράπεζες

Ύστερα από μήνες συνομιλιών, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αθήνας και των πιστωτών της λαμβάνουν δραματική τροπή, ενώ πλησιάζει η κρίσιμη προθεσμία της 30ής Ιουνίου, της ημέρας που η Ελλάδα πρέπει να πληρώσει μια δόση στο ΔΝΤ γιατί διαφορετικά θα βρεθεί σε στάση πληρωμών. Ενώ η ελληνική κυβέρνηση αρνείται τους όρους που τής έχουν τεθεί, οι Ευρωπαίοι στέλνουν τελεσίγραφο. Ο Έλληνας πρωθυπουργός αποφασίζει να ζητήσει να διεξαχθεί δημοψήφισμα την 5η Ιουλίου προκειμένου ο λαός να αποφανθεί επί της ευρωπαϊκής πρότασης και ζητεί από τους πολίτες να την καταψηφίσουν. Η κυβέρνηση κλείνει προσωρινά τις τράπεζες για να αποτρέψει τη μαζική ροή κεφαλαίων.

5η Ιουλίου 2015: Το 61% των Ελλήνων τάσσεται κατά της πρότασης των πιστωτών

Ο ελληνικός λαός κλήθηκε να αποφανθεί για το πρόγραμμα λιτότητας που πρότειναν οι πιστωτές. Οι πολίτες ακολούθησαν την προτροπή του πρωθυπουργού και ψήφισαν με ποσοστό 61,31% «όχι». Ο Τσίπρας στάθμισε το μέλλον της κυβέρνησής του, παρά ταύτα ο Γιάνης Βαρουφάκης – υπουργός Οικονομικών – παραιτείται «για να βοηθήσει τον Αλέξη Τσίπρα να εκμεταλλευτεί όπως εκείνος προτίθεται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος».

16η Ιουλίου 2015: Η Βουλή των Ελλήνων ψηφίζει το ένατο πακέτο μέτρων

Το ίδιο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου προεδρεύει ο πρωθυπουργός, τάχθηκε κατά του προγράμματος λιτότητας. Αρκετοί από τους βουλευτές του (μαζί με βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και του νεοναζιστικού κόμματος Χρυσή Αυγή) το καταψήφισαν, αλλά το κοινοβούλιο στο σύνολό του, κατά πλειοψηφία (κυρίως με τις ψήφους της δεξιάς και των σοσιαλιστών) υιοθέτησε στις 16 Ιουλίου ένα 9ο πρόγραμμα λιτότητας με 229 ψήφους υπέρ, 64 κατά και 6 αποχές.

Το νέο πρόγραμμα λιτότητας περιλαμβάνει κυρίως:

·       μεταρρύθμιση του ΦΠΑ για τον "εξορθολογισμό" των συντελεστών,
·       μέτρα για τη βελτίωση της "βιωσιμότητας" του συνταξιοδοτικού συστήματος ενόψει μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του,
·       την εφαρμογή μέτρων σχεδόν αυτόματων περικοπών στις δαπάνες σε περίπτωση δημοσιονομικής απόκλισης.

11η Αυγούστου 2015: Η Ελλάδα και το Eurogroup καταλήγουν σε συμφωνία

Μετά την εξεύρεση πολιτικής συμφωνίας την 13η Ιουλίου, η Ελλάδα και οι πιστωτές της συμφωνούν στις τεχνικές λεπτομέρειες ενός τρίτου πακέτου βοήθειας ύψους σχεδόν 85 δισ. ευρώ για την προσεχή τριετία – που πρέπει να επικυρωθεί από το Eurogroup. Ο συμβιβασμός αυτός, που επιτρέπει στην Αθήνα να παραμείνει στην ευρωζώνη με τη δέσμευση να εφαρμόσει νέα μέτρα λιτότητας τέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων την 16η Ιουλίου. Το νέο πρόγραμμα λιτότητας επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση την υιοθέτηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δήλωσε μετά τη συμφωνία της 13ης Ιουλίου ότι «αναλαμβάνει την ευθύνη ενός κειμένου στο οποίο δεν πιστεύει αλλά το υπογράφει για να αποτραπεί η καταστροφή της χώρας».

20ή Αυγούστου 2015: ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παραιτείται

Ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την παραίτησή του και προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες μπορεί να διεξαχθούν την 20ή Σεπτεμβρίου. Μια μεταβατική κυβέρνηση αναμένεται να σχηματιστεί ενόψει των εκλογών. Στο τέλος μιας πολύπλοκης διαδικασίας, καθώς η παραίτηση ανακοινώνεται σε διάστημα λιγότερο των 12 μηνών από τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στα άλλα κόμματα τη διερευνητική εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, θα διεξαχθούν πρόωρες εκλογές.

Από το tvxs

Ινστιτούτο Levy: Ο Βαρουφάκης αποκαλούσε τα IOU ανοησίες

08:17 | 24 Αυγ. 2015

Περικλής Βασιλόπουλος

  

Στην συνέντευξη του στην ελληνική ραδιοφωνία, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του αμερικανικού Levy Institute, μιλάει για την κρίση, την νέα συμφωνία και την πρόταση του για το παράλληλο νόμισμα. Θυμίζοντας ότι το 2014 ο Γιάνης Βαρουφάκης αποκαλούσε τα IOU «ανοησίες».

Π.Β.: Έχετε διεθνή εμπειρία, γνωρίζετε τον Πρωθυπουργό όπως και πάρα πολλά στελέχη της σημερινής κυβέρνησης. Είναι επίσης γνωστό ότι το Levy Institute αλλά κι εσείς προσωπικά έχετε επηρεάσει και την οικονομική σκέψη του Σύριζα αλλά και συνολικά της κυβέρνησης. Δεν θα μπορούσε ο Πρωθυπουργός μετά τις εκλογές να έχει μία εναλλακτική λύση, χωρίς να φτάσουμε στο παρά πέντε εφόσον δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο όπως κι εσείς υποστηρίζετε και να αναγκαστεί να υπογράψει αυτήν τη συμφωνία της 13ης Ιουλίου;

Δ.Π.: Πρωτίστως θα ήθελα να σας πω ότι δεν γνωρίζω πόση επιρροή έχω στον πρωθυπουργό και στην κυβέρνηση. Αυτό όμως που θέλω να πω είναι ότι αυτό που έκανε η κυβέρνηση τους πρώτους πέντε μήνες είναι νομίζω το ότι άλλαξε την κατεύθυνση της Ευρώπης, ότι έδωσε μεγαλύτερη σημασία του τι σημαίνει να είσαι ένα μικρό κράτος το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να είναι ισότιμο με τα υπόλοιπα κράτη της ευρωζώνης αλλά αποδεικνύεται ότι δεν είναι. Αυτό αρχίζει να χτυπάει τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της ευρωζώνης και γι' αυτόν τον λόγο είναι πολύ σημαντικό αυτό που έγινε. 

Το γεγονός ότι χρειάστηκαν πέντε μήνες για να γίνει αυτό το οποίο ίσως να μπορούσε να γίνει σε τρεις ή και τέσσερις μήνες κανείς δεν μπορεί να το ξέρει, ούτε κι εγώ φυσικά, εφόσον δεν ήμουν μέρος της διαπραγματευτικής ομάδας. Εκ των υστέρων όμως πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερα να γινόταν αυτή η Συμφωνία τουλάχιστον τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο και όχι τον Αύγουστο, παρόλο που η ίδια η συμφωνία δεν θα ήταν διαφορετική, είτε την κάναμε νωρίτερα, είτε αργότερα. Ίσως να μην είχαμε τους περιορισμούς κεφαλαίων αν και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το ξέρουμε διότι μην ξεχνάτε ότι η ασφυξία της ρευστότητας είχε αρχίσει ήδη από τον Δεκέμβριο, οπότε μπορεί οι έλεγχοι κεφαλαίων να είχαν γίνει τον Απρίλιο.

Π.Β.: Υπάρχουν πολλοί στην Ελλάδα οι οποίοι συμφωνούν με την κριτική που κάνετε κι εσείς και οι οποίοι λένε ότι γι' αυτήν την καθυστέρηση-που έμμεσα την έχει παραδεχτεί και ο Πρωθυπουργός, κάνοντας την αυτοκριτική του- ο κρίσιμος παράγοντας ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης. Θα συμφωνούσατε εσείς σε αυτό;

Δ.Π.: Θα αφήσω το περιθώριο σε κάποιους άλλους να κάνουν την κριτική τους στον κ. Βαρουφάκη. Εάν ήμουν στη θέση του κ. Βαρουφάκη φυσικά δεν θα έκανα την ίδια διαπραγμάτευση, αλλά δεν μπορώ να πω και το ότι αυτό που έκανε ήταν εντελώς λάθος. Ίσως αργοπόρησε, ίσως η ομάδα του να μην ήταν τόσο καλά προετοιμασμένη αλλά αυτό κανείς δεν το ξέρει, τουλάχιστον εγώ δεν το γνωρίζω. Πάντως ο καθένας θα μπορούσε πολύ εύκολα να πει ότι θα τα έκανε καλύτερα, οπότε είναι δύσκολο να κάνω τέτοιου είδους κριτική για τον κ. Βαρουφάκη.

Π.Β.: Είναι σαφές ότι για να έχουμε αναπτυξιακή ώθηση αλλά και για να εξισορροπήσουμε αυτά τα υφεσιακά χαρακτηριστικά αυτής της νέας συμφωνίας που όπως υποστηρίζετε δεν γινόταν και αλλιώς, θα χρειαζόμασταν ένα new deal, ένα μικρό σχέδιο Marshal , όπως είχατε πει κι εσείς στο παρελθόν, π.χ. να δοθούν 5, 6 ή 10 δις ευρώ για μία άμεση ώθηση στην οικονομία. Φαίνεται ότι οι εταίροι μας δεν το δίνουν αυτό, δίνουν μόνο μία σταθερότητα μετά από τα τρία χρόνια διότι βάζουν βέτο οι Γερμανοί. Εσείς προτείνετε ήδη από το 2013 κάποιες εναλλακτικές λύσεις. Η μία από αυτές θα ήταν να βρεθεί ρευστότητα από ένα παράλληλο χρηματοοικονομικό σύστημα, δίπλα στο ευρώ και σε συμφωνία με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Ένα είδος παράλληλου νομίσματος τύπου G Euro, με το οποίο το κράτος θα μπορούσε να κάνει τις εσωτερικές πληρωμές. Με τη μορφή είτε ενός I.O.U, είτε ενός είδους ομολόγων, ένα σύστημα το οποίο θα απελευθέρωνε εσωτερικά τη ρευστότητα ώστε να μπορεί να δοθεί στην αναπτυξιακή οικονομία και σε ένα μαζικό σχέδιο απασχόλησης. Αυτό το σχέδιο δυσφημίστηκε και από το πρόγραμμα του κ. Σόιμπλε αλλά και από τις προσπάθειες του κ. Βαρουφάκη. Τι πιστεύετε εσείς και που διαφωνείτε;

Δ.Π.: Επιτρέψτε μου να πω ότι αυτή η εναλλακτική λύση προτάθηκε το 2013, πρωτίστως σε ένα συνέδριο του Levy Institute στην Αθήνα και έπειτα σε διάφορες εκθέσεις και άρθρα μου στον διεθνή τύπο και αποτελεί μία πρόταση ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος το οποίο θα χρησιμοποιηθεί μόνο για εσωτερικές συναλλαγές. Μερικές απ' αυτές είναι στην πραγματικότητα για να ωθήσουν την οικονομία και γι' αυτό έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα.

Π.Β.: Όταν ακούει κάποιος για παράλληλο νόμισμα ή για παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα πάει το μυαλό του στις προσπάθειες του κ. Βαρουφάκη, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω, εάν θυμάμαι καλά είχε διαφωνήσει πλήρως με τη δική σας πρόταση το 2013.

Δ.Π.: Ο κ. Βαρουφάκης όντως είχε διαφωνήσει πλήρως στις αρχές του 2014 και είχε γράψει στο ιστολόγιο του ότι το πρόγραμμα του Levy Institute ως εναλλακτική λύση είναι μία ανοησία. Νομίζω ότι ο κ. Βαρουφάκης δεν το είχε καταλάβει τότε διότι αργότερα όπως μαθαίνουμε είχε κι αυτός κάποιες ιδέες οι οποίες περιελάμβαναν μία εναλλακτική λύση για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η διαφορά είναι ότι το πρόγραμμα του κ. Βαρουφάκη απ' ότι ξέρω ήταν μία παράλληλη εναλλακτική πολιτική για συναλλαγές και όχι αναπτυξιακού χαρακτήρα, αλλά μόνο ρευστότητας. Αυτό σημαίνει φυσικά ότι θα μπορούσαν μέσω των τραπεζών να γίνουν διάφορες συναλλαγές μεταξύ των καταναλωτών (πιστωτών) και του κράτους. 

Αυτό όμως δεν θα είχε καμία επιρροή στην αγορά καθώς δεν θα είχε καμία κατεύθυνση σε αναπτυξιακά προγράμματα. Το δικό μας σύστημα (Levy Institute) κατευθύνεται σε ιδιαίτερα προγράμματα τα οποία καταπολεμούν την ανεργία, συμπληρώνουν συντάξεις και μισθούς οι οποίοι έχουν κοπεί και θα υπήρχε δραματική επιρροή στην τόνωση της εγχώριας ζήτησης. Όπως ξέρουμε η εγχώρια ζήτηση είναι πάνω από τα 2/3 του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Αυτό έχει κατέβει πάρα πολύ και έχουν μειωθεί πολύ οι επενδύσεις και οι δημόσιες και οι ιδιωτικές και για να ανακάμψουμε αυτήν την τάση πρέπει να υπάρξει μία ώθηση και αυτή δεν θα έρθει από τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία παίρνουν πολύ χρόνο και χρειάζονται μεγάλη διαδικασία, όπως έχουμε δει στο παρελθόν.

Το δικό μας σχέδιο ήταν πολύ πιο απλό από αυτό που ήθελε να κάνει ο κ. Βαρουφάκης, το οποίο νομίζω ότι έχει μία τάση επιστημονικής φαντασίας. Ένα παράλληλο νομισματικό σύστημα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την έγκριση της Τράπεζας της Ελλάδος ή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ) ή τουλάχιστον από έναν άλλο φορέα ο οποίος θα είναι υπόλογος στη Βουλή των Ελλήνων. Το σημαντικότερο μειονέκτημα αυτού του σχεδίου θα ήταν το πως θα μπορούσε να μην αυξηθεί τόσο πολύ η προσφορά αυτού του νέου νομίσματος ώστε να προκαλέσει μία τεράστια πίεση για πληθωρισμό.

Π.Β.: Για να γίνει πιο σαφές εσείς πιστεύετε ότι αυτό το παράλληλο νόμισμα, δίπλα στο ευρώ, το G Euro όπως το αποκαλείτε και με το οποίο θα μπορούσε το κράτος να πληρώσει τους δημοσίους υπαλλήλους και διάφορες άλλες υποχρεώσεις, εκείνοι θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν για συμψηφισμό;

Δ.Π.: Επίσης το συγκεκριμένο νόμισμα θα μπορούσε κάποιος να το χρησιμοποιήσει για να πληρώσει οποιοδήποτε είδος φόρου όπως ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ ή φόρους εισοδήματος.

Π.Β.: Έχετε γράψει ότι ένα τέτοιο νόμισμα και συγκεκριμένα το W.I.P έχει η Ελβετία η οποία είναι μία από τις καλύτερες οικονομίες στον κόσμο και το οποίο χρησιμοποιεί εσωτερικά το ελβετικό κράτος με τις εταιρείες και οι εταιρείες μεταξύ τους εδώ και 70 χρόνια.

Δ.Π.: Ξέρουμε όλοι ότι η οικονομία της Ελβετίας είναι μία από τις πιο σταθερές σε όλον τον κόσμο και αυτό που έχω παρατηρήσει είναι ότι για 80 χρόνια τώρα έχουν ένα παράλληλο σύστημα το οποίο χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές μεταξύ τους και το οποίο είναι παράλληλο του ελβετικού φράγκου. Στην πραγματικότητα μας έχουν πει ότι το σύστημα αυτό δίνει τη σταθερότητα που υπάρχει στο ελβετικό φράγκο. Είναι πολύ καλά σχεδιασμένο, οπότε υπάρχουν ήδη πρότυπα που θα μπορούσαμε να μιμηθούμε και να δημιουργήσουμε ένα παράλληλο σύστημα.

Π.Β.: Σε ό,τι αφορά τα αναπτυξιακά προγράμματα, η δική σας πρόταση φάνηκε να είναι συγγενής με αυτήν του κ. Βαρουφάκη αλλά εσείς το προτείνατε με βάση τη συνεννόηση με την Ε.Κ.Τ και τη Βουλή των Ελλήνων, με στόχο να απελευθερωθούν πόροι του δημοσίου, να έχουμε ευρώ που να παραμένει πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της χώρας κι ας έχουμε έλλειμμα στο G Euro για ένα χρονικό διάστημα.

Δ.Π.: Ακριβώς. Μέχρι να μπορέσουμε να αναπτύξουμε την οικονομία σε τέτοιο βαθμό όπου θα αρχίσουν οι εξαγωγές να αυξάνονται με τέτοιο ρυθμό που τότε θα υπάρχει μία εισροή ευρώ τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή και για τη δημιουργία του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Π.Β.: Θα υπάρχει εσωτερικά ισοτιμία μεταξύ του ευρώ και του G Euro;

Δ.Π.: Η ισοτιμία θα είναι ένα προς ένα, αλλά δεν θα μπορείς να αλλάξεις το G Euro σε ευρώ παρά μόνον το αντίστροφο και αυτό γιατί είχαμε πει ότι ένα ορισμένο ποσό των φόρων πρέπει να πληρώνεται σε G Euro. Ήταν σχεδιασμένο κατά αυτόν τον τρόπο ώστε να δώσει τη σταθερότητα της συναλλαγής μεταξύ των δύο νομισμάτων.

Π.Β.: Εσείς λοιπόν διαφωνείτε καθέτως με την πρόταση του κ. Βαρουφάκη. Υπάρχει από την άλλη όμως και το σχέδιο Σόιμπλε το οποίο προτείνει μία προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας για πέντε χρόνια (time-out), να χρησιμοποιεί ένα G Euro αλλά ως μοναδικό νόμισμα και να ξαναγυρίσει στο ευρώ μετά το πέρας της πενταετίας.

Δ.Π.: Δεν συμφωνώ καθόλου με αυτήν την ιδέα η οποία δεν είναι καινούργια από τον κ. Σόιμπλε. Αυτή η ιδέα προήλθε το 2009 από τον Μάρτιν Φελστάιν από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος είπε ότι μία προσωρινή έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ μέχρι να έρθει η οικονομία της στο σημείο όπου θα μπορεί να ξαναμπεί μέσα στο ευρώ θα είναι το καλύτερο για την ευρωζώνη και για την Ελλάδα. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πρόγραμμα κατά το οποίο εάν βγεις από το ευρώ, είναι αδύνατον να ξαναμπείς. Οπότε αυτό οδηγεί στην επιστροφή στο εθνικό νόμισμα η οποία αποτελεί μία καταστροφική προοπτική. Η Ελλάδα όπως ξέρουμε δεν έχει αποθέματα ούτε σε δολάρια, ευρώ ή ελβετικά φράγκα, ούτε έχει αρκετά αποθέματα σε χρυσό ώστε να μπορεί να σταθεροποιήσει το εθνικό της νόμισμα. Και εφόσον εισάγουμε πρώτες ύλες, πετρέλαιο, φάρμακα κλπ είναι δύσκολο να συντηρήσουμε αυτό το νόμισμα.

Π.Β.: Το Levy Institute και με την προεδρία σας τα τελευταία χρόνια έχει παίξει ένα σημαντικό ρόλο για την ανάδειξη του διαλόγου και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις κριτικές και στις εναλλακτικές πολιτικές απέναντι στη λιτότητα που έχει επιβληθεί ιδίως στις χώρες του νότου που βρίσκονται σε πρόγραμμα. Κάνατε έντονη κριτική στα προγράμματα λιτότητας τα οποία οδήγησαν ιδίως την Ελλάδα σε μία καταστροφική πορεία ύφεσης. Σε αυτό το σημείο είσαστε περίπου "μετακευνσιανός" γιατί όταν μία χώρα βρίσκεται σε ύφεση δεν της βάζεις ακόμα πιο πολλά υφεσιακά μέτρα, μειώνοντας συνεχώς και τις δημόσιες δαπάνες αλλά και τη ρευστότητα στην οικονομία, αλλά αντίθετα θα έπρεπε να γίνει μία αναδιοργάνωση του κράτους και το κράτος με τη σειρά του να βοηθήσει είτε ως εργοδότης ύστατης καταφυγής, είτε ως αντίρροπο μέτρο που θα ενισχύσει μέσα στην οικονομία και επιπλέον ρευστότητα για να πάρει μπρος προσωρινά και να βγούμε από αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση.

Δ.Π.: Κοιτάξτε, τα παραδείγματα χωρών που είναι στην ίδια κατάσταση με την Ελλάδα βρίσκονται σε λιγότερο προβληματική περίοδο και πραγματικά είναι πολύ χειρότερη και από την περίπτωση της Αμερικής στη μεγάλη ύφεση (1929) από τη στιγμή που έχει χάσει παραπάνω από το 25% του Α.Ε.Π και με ποσοστά ανεργίας που φθάνουν το 25%. Είδαμε παραδείγματος χάριν πρόσφατα το 2008 ότι όλες οι χώρες μετά την Παγκόσμια Κρίση ξόδεψαν πολλά χρήματα για να τονώσουν την οικονομία τους και ιδίως την εγχώρια ζήτηση, π.χ. οι Η.Π.Α ξόδεψαν 787 δις δολάρια και μιλάω για τις τράπεζες, την πραγματική οικονομία. Η Κίνα έδωσε το 10% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της (Α.Ε.Π), όπως επίσης και τώρα τελευταία έδωσε 3 τρις για να εξισορροπήσει την πτώση του χρηματιστηρίου. Οπότε υπάρχει αυτή η κρατική παρέμβαση, την οποία δεν μπορεί να κάνει κάποιος άλλος. Δυστυχώς στην Ευρώπη υπάρχει η θεωρία της εκτεταμένης λιτότητας και η οποία δεν έχει στόχο, έχει ήδη αποδειχθεί ότι είναι τελείως λανθασμένη και χωρίς κανένα αποτέλεσμα σε άλλες χώρες. Το πρόβλημα της Πορτογαλίας δεν ήταν το ίδιο με αυτό της Ελλάδας. Δεν υπήρχε τεράστιο δημόσιο χρέος ούτε στην Πορτογαλία, ούτε στην Ισπανία παρά μόνον ιδιωτικό χρέος. Αυτό που χρειάζεται να γίνει όταν υπάρχει ύφεση είναι να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες και όχι να μειωθούν γιατί ο ιδιωτικός τομέας δεν θα έρθει να επενδύσει σε μία χώρα που βρίσκεται σε ύφεση διότι οι προβλέψεις για τα κέρδη είναι αρνητικές.

Π.Β.: Στην Ελλάδα έχουμε έναν διευρυμένο κομματικό κρατισμό και είχαμε υπερβολικές δημόσιες δαπάνες πριν, και ακόμα και αν δώσουμε επιπλέον, θα χαθούν. Αυτό βεβαίως υποστηρίζει και ο κ. Σόιμπλε γιατί η γενική πολιτική της Γερμανίας αλλά και του ίδιου είναι η εξής: Aυτά που έλεγε παλιά ο Κέυνς και οι "νεοκευνσιανοί" δεν ισχύουν στην Ευρώπη τουλάχιστον, επειδή υπάρχει παγκοσμιοποίηση κλπ. Αυτό που ισχύει είναι ότι πρέπει να μειώνεις το κράτος και τις δαπάνες όταν έχεις τέτοιου είδους κρίση και να αποκτήσεις εμπιστοσύνη από τις διεθνείς αγορές και μέσω δανεισμού να βγεις έξω. Ο κ. Σόιμπλε και μόνο άλλος ένας οικονομολόγος παγκοσμίως ο Ρικάρντο Αλεσίνα (Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ) έχουν την ίδια άποψη.

Δ.Π.: Επίσης ο Φραντζέσκο Τζαβάζι υποστηρίζει τα ίδια. Κοιτάξτε ο κ. Σόιμπλε νομίζει ότι η Ελλάδα είναι ακριβώς όπως ήταν η Γερμανία όπου μετά την ένωση της χώρας είχε μία αφθονία εργατικού δυναμικού και γι' αυτό ανάγκασε τους δυτικογερμανούς να μετριάσουν τις απαιτήσεις τους σε ότι αφορά τους μισθούς τους. Αυτό όμως δεν υπάρχει στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία ή στην Ισπανία. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι η τακτική της εσωτερικής υποτίμησης που ακολούθησε η Ελλάδα από την τρόικα αλλά και από τον κ. Σόιμπλε δεν έχει φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Έχουμε χάσει το 30% περίπου του Α.Ε.Π και την πραγματική αξία των μισθών χωρίς να έχουμε καμία ραγδαία ανάπτυξη των εξαγωγών. Οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι ακολουθώντας τη συνταγή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ) και των άλλων, έχει δώσει τα αποτελέσματα που περιμέναμε. Καταλαβαίνω ότι μερικές δημόσιες δαπάνες δεν είναι αναγκαίες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν μεταρρυθμίσεις και η Ελλάδα όντως χρειάζεται πολλές μεταρρυθμίσεις αλλά δεν γίνεται να συνεχίζονται καθέτως και οριζοντίως οι μειώσεις στις δαπάνες.

Π.Β.: Ας επανέλθουμε στο κρίσιμο ερώτημα που αφορά τη συμφωνία. Τι μπορούμε να κάνουμε μετά για να την εξισορροπήσουμε; 

Δ.Π.: Αυτή η συμφωνία έχει υφεσιακά μέτρα. Δυστυχώς η εναλλακτική πρόταση που προτείναμε εμείς (και την οποία ο κ. Βαρουφάκης έχει παραποιήσει/ έχει δώσει κακό όνομα) έχει ήδη απορριφθεί από την κυβέρνηση και από τον Πρωθυπουργό ο οποίος έχει υποστηρίξει ότι δεν θα ήθελε να δώσει I.O.U.s στους συνταξιούχους ή στους δημοσίους υπαλλήλους. Νομίζω λοιπόν ότι πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι κονδύλια θα έρθουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κ. Σταθάκης, ο Υπουργός Οικονομίας έχει δηλώσει στα media ότι είναι αισιόδοξος στο ότι θα έρθουν τα κονδύλια αυτά τα οποία θα χρησιμοποιηθούν πολύ πιο εύκολα από ότι στο παρελθόν.

Π.Β.: Γνωρίζουμε όμως ότι δεν θα είναι πολλά, θα έχουν λίγο εμπροσθοβαρή χαρακτήρα και ότι δεν θα λυθεί το πρόβλημα από εκεί. Μήπως πρέπει να βρεθεί κάτι άλλο;

Δ.Π.: Ίσως να έχουμε κάποια αύξηση των εσόδων του κράτους ή μέσω της καταπολέμησης της διαφθοράς.

Π.Β.: Θα φτάνουν όμως αυτά το ύψος των 5-10 δις για να τα δώσουμε για αναπτυξιακή ώθηση; Θα είναι αρκετά για να περάσουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ή να φτιαχτούν μαζικά προγράμματα απασχόλησης- είχατε κι εσείς προτείνει 300.000 θέσεις σε 5 μήνες- για να δοθεί αυτό το boosting, αυτή η εκκίνηση για την ενεργοποίηση της αγοράς;

Δ.Π.: Πολύ φοβάμαι ότι δεν θα έχουμε τέτοιου είδους ανάπτυξη.

Π.Β.: Ποιά είναι η άποψη σας για επιστροφή της Ελλάδας στο εθνικό της νόμισμα;

Δ.Π.: Είμαι εντελώς ενάντιος με την άποψη της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, επειδή επιπλέον υπάρχει και η εναλλακτική λύση του παράλληλου συστήματος οπότε δεν βλέπω τον λόγο για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνο εάν εξαντλούσαμε όλες τις λύσεις που υπάρχουν και έχουν προταθεί από πολλούς και εφόσον ήμασταν αναγκασμένοι. Τότε μόνο η επιστροφή στη δραχμή θα ήταν μία ύστατη λύση, η οποία όμως θα ήταν καταστροφική, τουλάχιστον για μία χρονική περίοδο που μπορεί να διαρκούσε 2, 3 ή και 4 χρόνια.

Π.Β.: Αυτό που υποστήριξαν μερικοί, ότι θα μπορούσε κάποιος σχετικά εύκολα να πάρει 20 δις σε τυπωμένα νομίσματα που υπάρχουν εδώ στην Ελλάδα σας ακούγεται ρεαλιστικό;

Δ.Π.: Αυτό νομίζω ότι είναι μία ανοησία διότι αυτά τα τυπωμένα νομίσματα εάν υπάρχουν στην πραγματικότητα, αν και προσωπικά δεν πιστεύω ότι υπάρχουν, μπορεί να ανακληθούν...

* Τα αποσπάσματα προέρχονται από συνέντευξη στη εκπομπή «Ασκώ τα Δικαιώματα μου, στην Ευρώπη του Αύριο», του Π. Βασιλόπουλου

Ολύμπιος Δαφέρμος, Από την ελπίδα στην απόγνωση (1973 – 2013), Εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2013, σελ. 196.

 (Κριτικη για το βιβλίο μου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 1-8-15)

Στο υπέροχο Birdman (ή Η Απρόσμενη αρετή της αφέλειας) του Αλεχάντρο Ιναρίτου, που σάρωσε πέρυσι στα κινηματογραφικά βραβεία Όσκαρ, ο Μάικλ Κίτον υποδύεται έναν ξεπεσμένο αστέρα του Χόλιγουντ που για πολλά χρόνια η καριέρα του βρίσκεται σε μόνιμη πτώση. Αναπολώντας τις παλιές, «καλές» και ένδοξες εποχές που ως ιπτάμενος υπερήρωας εισέπραττε την αγάπη του κοινού, ο πρωταγωνιστής επιχειρεί να σταθεί και πάλι στα πόδια του με μία σοβαρών προθέσεων αυτή τη φορά παραγωγή στο πάντα απαιτητικό Μπροντγουέι, προκειμένου όχι απλώς να επανέλθει στο προσκήνιο, αλλά και να αποβάλει τη ρετσινιά του «χλιαρού», μέτριων ικανοτήτων χολιγουντιανού ηθοποιού.

            Η περίπτωση του ανθρώπου που σε κάποια στιγμή της ζωής του «άγγιξε το όνειρο» έχοντας στη συνέχεια το δύσκολο καθήκον να αναμετρηθεί με τις αναμνήσεις των «μεγάλων στιγμών» του και να διαχειριστεί ένα παρελθόν «ένδοξο», ενέχει οπωσδήποτε στοιχεία τραγικότητας και δεν αφορά αποκλειστικά την καλλιτεχνική δημιουργία. Σε ό,τι αφορά την τελευταία είναι γνωστό βεβαίως ότι αυτή δεν εξαρτάται μόνο από το ταλέντο του δημιουργού, αλλά συναρτάται άμεσα με τις κοινωνικές- πολιτικές συνθήκες και την πολιτισμική πραγματικότητα μιας εποχής, με αποτέλεσμα όταν οι τελευταίες αλλάζουν να εκλείπει με δραματική ταχύτητα και η αποδοχή του καλλιτέχνη (ας σκεφτούμε μονάχα ποια θα μπορούσε να ήταν η θέση στο καλλιτεχνικό στερέωμα του Βασίλη Τσιτσάνη ή του Στέλιου Καζαντζίδη τα –πρόσφατα- χρόνια του life style και της καταναλωτικής ευδαιμονίας). Το θέμα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και ερευνητικά, εάν προβληθεί στην περίπτωση ανθρώπων ή και συλλογικοτήτων που σε κάποια στιγμή της ζωής τους βίωσαν «συμπυκνωμένες ιστορικές στιγμές». Αποτελεί δε μία ανεξερεύνητη έως τώρα πτυχή της ιστορίας του νεολαιίστικου κινήματος αμφισβήτησης, η οποία είναι σαφές ότι δεν μπορεί να ψηλαφιστεί επαρκώς χωρίς να κινητοποιηθούν μέθοδοι και εργαλεία ανάλυσης που ανήκουν στις επιστήμες μελέτης της ψυχολογίας του ανθρώπου. Με άλλα λόγια: στα χρόνια της αμφισβήτησης, την μακρά και in extenso νοούμενη δεκαετία του εξήντα, χιλιάδες άνθρωποι βίωσαν συγκλονιστικές στιγμές συμμετέχοντας με την αγνότητα της νεανικής τους ηλικίας σε ένα ιδεαλιστικό κίνημα που στις διάφορες εκδοχές του και με τις τοπικές ανά χώρα ιδιαιτερότητές του στόχευε στην κοινωνική δικαιοσύνη, την πολιτική αλλαγή και την άρση των αυταρχικών και εξουσιαστικών δομών. Για τους ανθρώπους αυτούς, είτε συμμετείχαν στο κίνημα του χιπισμού, είτε στις πολιτικές οργανώσεις της αμφισβήτησης, είτε (στην Ελλάδα) στο Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα (ΑΦΚ) και τις παράνομες αντιστασιακές οργανώσεις, τα χρόνια του εξήντα έμελλε να αποτελέσουν «τη στιγμή της ζωής τους» πολλώ δε μάλλον που στα χρόνια που ακολούθησαν και ιδίως στην πρώτη περίοδο της Μεταπολίτευσης, η ηρωοποίηση της «γενιάς του Πολυτεχνείου» υπήρξε απόλυτη. Αν ο πρωταγωνιστής του Birdman παλεύει να αναμετρηθεί με δαίμονες προσωπικούς που συνδέονται αναμφίβολα με το αβάστακτο βάρος που (τού) προκαλούν τα «περασμένα μεγαλεία», θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάτι ανάλογο συναντάται και στα μέλη της περίφημης γενιάς της αμφισβήτησης όσον αφορά τη διαχείριση ενός παρελθόντος που ανήκει οριστικά πια στις μέριμνες των ιστορικών και στην επικράτεια της Δημόσιας Ιστορίας;

            Μικρές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μάς δίνει ο Ολύμπιος Δαφέρμος (αν και χωρίς αυτό να αποτελεί τον στόχο του) στο αιφνιδιαστικά εξομολογητικό βιβλίο του με τίτλο Από την Ελπίδα στην Απόγνωση (1973-2013). Γεννημένος το 1947 στην Αξό Ρεθύμνου, ο συγγραφέας σπούδασε Μηχανολόγος- Ηλεκτρολόγος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Εντάχθηκε στο ΑΦΚ και μετείχε ενεργά στις ρηξικέλευθες διαδικασίες του, με αποτέλεσμα ο ίδιος να υποστεί τις διώξεις που εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς από τα όργανα του στρατιωτικού καθεστώτος. Στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης ο Ο.Δ. υπήρξε τυπική περίπτωση ανένταχτου αριστερού, καθώς η σύμπλευσή του με πολιτικά κόμματα ή μορφώματα υπήρξε περιστασιακή και σε προσωπικό επίπεδο απολύτως «απογοητευτική» με την πραγματική έννοια του όρου. Σημαντικότερο συγγραφικό του έργο είναι δίχως άλλο η μελέτη Φοιτητές και Δικτατορία. Το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα 1972-1973, εκδόσεις Γαβριηλίδη 2009 (πρώτη έκδοση: Θεμέλιο 1992), η οποία και αποτελεί επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής του διατριβής για το ίδιο ζήτημα.

            Το βιβλίο Από την Ελπίδα στην Απόγνωση θα πρέπει να διαβαστεί σε συνάρτηση με τη θεμελιώδη μελέτη του Ο.Δ. για την ιστορία του ΑΦΚ, η οποία και εξακολουθεί να αποτελεί τη σημαντικότερη εργασία που έχει εκπονηθεί έως σήμερα για τη συγκρότηση και εξέλιξη του φοιτητικού κινήματος. Το μικρό αυτό τομίδιο αποτελείται από δύο μέρη, με το πρώτο να αποτελεί ένα τρόπον τινά επιμύθιο της πολύχρονης έρευνάς του για την ιστορία του Α.Φ.Κ. και το δεύτερο να περιλαμβάνει σκέψεις του σχετικά με τα χρόνια της Μεταπολίτευσης (και ιδίως αυτά της πρόσφατης οικονομικής κρίσης), καθώς και θεωρητικές αποτυπώσεις για τη λειτουργία του Καπιταλισμού την εποχή που ακολούθησε την ακύρωση του φορντικού μοντέλου παραγωγής. Κεντρική θέση του συγγραφέα που άλλωστε έχει διατυπωθεί και σε πολλά άλλα κείμενά του είναι η άποψη ότι η επιτυχία του Α.Φ.Κ. οφειλόταν στις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες του και την αυτοοργάνωση, η δε γενιά του Πολυτεχνείου έπαψε να υφίσταται πολιτικά την επομένη της καταστολής της εξέγερσής του, ήδη δηλαδή από τις 18 Νοεμβρίου του 1973, πολλώ δε μάλλον με την ένταξη των μελών του στις ιεραρχικά δομημένες κομματικές οργανώσεις της Αριστεράς μετά την πτώση της Δικτατορίας. Γύρω από την κεντρική αυτή θέση πλάθεται μία πρωτόγνωρα ειλικρινής αφήγηση που συνιστά καταβύθιση στις μνήμες των συνταρακτικών στιγμών που ο ίδιος έζησε, με όρους όμως πολύ  προσωπικούς και βαθιά αντιηρωικούς. Η ενδοσκοπική ματιά του τού επιτρέπει να καταθέσει εντυπωσιακά καίριες και εύστοχες σκέψεις σχετικά λ.χ. με τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας ως προϋπόθεσης για την ένταξή του σε ένα κίνημα που καταρχήν στρατευόταν την αδικία και τον αυταρχισμό ή εκ των υστέρων προσλήψεις της προσωπικής του στάσης απέναντι σε ανθρώπους του περιβάλλοντός του τις οποίες ο ίδιος σήμερα αποτιμά ως ιδιαίτερα σκληρές: «Κατά τη διάρκεια του κινήματος», γράφει, «βίωνα μια πληρότητα που άγγιζε τα όρια της ευτυχίας. […] Όλες οι άλλες ασχολίες και ανθρώπινες διαστάσεις μου είχαν σμικρυνθεί στο ελάχιστο. Οι δικοί μου άνθρωποι υπέφεραν. Αυτή τους όμως η στενοχώρια δεν περνούσε μέσα μου. Όταν σήμερα φέρνω στο νου μου εκείνες τις στιγμές  νιώθω πέρα από νοσταλγία τρόμο. Οι σκληρές συνθήκες του αγώνα εναντίον του ολοκληρωτισμού με είχαν κάνει και μένα σκληρό, δίχως να το έχω συνειδητοποιήσει» (σελ. 84).

            Ειλικρινής και με μια γραφή άμεση, σχεδόν προφορική, ο Ο.Δ. καταθέτει σκέψεις για τη συμμετοχή του σε διαδικασίες που, καθώς κατέληξαν σε μια από τις ιστορικότερες στιγμές του ελληνικού εικοστού αιώνα, επρόκειτο σε πολύ νεαρή ηλικία να σημαδέψουν ολοκληρωτικά τη συνείδηση και τα βιώματά του. Το βιβλίο είναι λοιπόν μια εξαιρετική ψηφίδα στη μελέτη του νεολαιίστικου κινήματος αμφισβήτησης και των συναισθημάτων που το πλαισίωσαν θυμίζοντάς μας τα λόγια του σκηνοθέτη του Birdman, σύμφωνα με τα οποία «όσο επιτυχημένος και αν είσαι σε δόξα ή χρήμα αυτό είναι πάντα μια ψευδαίσθηση. Είναι κάτι προσωρινό. Όταν όμως κυνηγήσει κανείς τα πράγματα που αληθινά πιστεύει ότι χρειάζεται και αναζητήσει την αναγνώριση από τους ανθρώπους γύρω του, τότε η ευχαρίστηση που λαμβάνει από αυτά αρχίζει να παίρνει έναν πιο μόνιμο χαρακτήρα».

           

Κώστας Κατσάπης, Ιστορικός

Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας

Υπάρχει Αριστερά σήμερα;

tsipras.jpg

EUROKINISSI/ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΩΜΕΡΗΣ

18.08.2015, 15:15 | Ετικέτες:  Αριστερά, Δεξιά, πολιτική, ΣΥΡΙΖΑ

Συντάκτης: 

Ολύμπιος Δαφέρμος*

Απολύτως δεν συμμερίζομαι τις απόψεις που ισχυρίζονται ότι οι πολιτικές έννοιες Δεξιά και Αριστερά δεν έχουν νόημα σήμερα! Κι αυτό γιατί όσο θα υπάρχουν κυριαρχούμενοι, φτωχοί, αδύνατοι και καταπιεσμένοι πάντα θα τίθενται τα αιτήματα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισονομίας, της ισοπολιτείας και της ισότητας.

Αιτήματα που τα εκφράζει η όλη Αριστερά από την αυθεντική σοσιαλδημοκρατία έως τους αναρχικούς. Κάθε εκδοχή με τον δικό της τρόπο.

Η Αριστερά όμως σήμερα περνά ολόπλευρη κρίση. Κι αυτό γιατί:

1. Η κατάρρευση του σοβιετικού ολοκληρωτισμού απαξίωσε όλες τις ιδεολογίες της αμφισβήτησης. Η Αριστερά ταυτίστηκε με τον αυταρχικό κρατισμό, τα γκουλάγκ και την απόλυτη αποτυχία.

2. Η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία μείωσε κάθετα τις εργατικές θέσεις ρουτίνας, τουλάχιστον στη Δύση. Ετσι το κλασικό προλεταριάτο έχασε το εργασιακό, το πληθυσμιακό και, κατ' επέκταση, το πολιτικό του βάρος. Μια τάξη που φθίνει δεν μπορεί να έχει πολιτική δυναμική και, βέβαια, ούτε οι πολιτικοί της εκφραστές.

3. Οι χώρες της προηγμένης Δύσης μετατρέπονται από βιομηχανικές σε χώρες υπηρεσιών, αφού οι εργατοβόρες βιομηχανίες μεταφέρονται σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Προκαλώντας έτσι περαιτέρω μείωση του προλεταριάτου.

4. Η Αριστερά σε όλο τον κόσμο δεν έχει καταφέρει να συγκροτήσει ένα ουμανιστικό, δημοκρατικό και χειραφετητικό όραμα. Αριστερά δίχως όραμα-ουτοπία δεν υπάρχει.

5. Ο τρόπος λειτουργίας, οργάνωσης και δράσης της Αριστεράς είναι απολύτως αναχρονιστικός. Οργανωμένη ιεραρχικά και συγκεντρωτικά αδυνατεί να χειραφετήσει ακόμα και τα ίδια της τα μέλη και να προσλάβει τον αχό της κοινωνίας, η οποία σήμερα ριζικά διαφέρει από τις οριοθετημένες τάξεις της εποχής του Μαρξ και του Λένιν.

H πολιτική συνείδηση δεν καθορίζεται μόνο από τη θέση του ατόμου στην παραγωγή. Οι αλληλοεπιδράσεις και οι πληροφορίες συνιστούν μια χαώδη κοινωνική πραγματικότητα.

Στις μέρες μας οι τεχνολογικά εξελιγμένες εταιρείες οργανώνονται στη βάση των ημιαυτόνομων πολυεπιδέξιων και πολυειδικευμένων ομάδων εργασίας, οι οποίες έχουν την ευθύνη της εργασίας τους, καλούνται να καινοτομούν σε μεθόδους και προϊόντα, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να σχηματίζουν δίκτυα συνεργασίας ανάλογα με τις απαιτήσεις της εργασίας τους.

Ο συγκεντρωτισμός και η ιεραρχία ελαχιστοποιούνται. Αν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε με μία λέξη αυτόν τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας θα τον λέγαμε ημιαναρχικό!

Η Αριστερά είναι γνωστό ότι δίνει μεγάλη σημασία στην παραγωγή και την οργάνωση της εργασίας.

Τη στιγμή που οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις έχουν αφήσει, κατά πολύ, τον ιεραρχικό, συγκεντρωτικό και αυταρχικό τρόπο οργάνωσης του φορντικού εργοστασίου, η Αριστερά εξακολουθεί να πορεύεται οργανωτικά όπως και στη βιομηχανική εποχή. Επομένως και σε αυτόν τον τομέα υστερεί.

6. Δεν έχει ξεκαθαρίσει σε ποιες κοινωνικές τάξεις και στρώματα απευθύνεται. Ο πολιτικός λόγος είναι νεφελώδης και γενικός.

7. Δεν επιχειρεί κοινωνικούς πειραματισμούς, εν δυνάμει ανατρεπτικούς, ανεκτούς από το καπιταλιστικό σύστημα, όπως η κοινωνική οικονομία, αυτοδιαχειριζόμενα σχολεία, η συμμετοχική δημοκρατία στους δήμους κ.ά.

8. Δεν επιχειρεί ή δεν μπορεί να πυροδοτήσει κοινωνικά κινήματα που να την ξεπερνούν. Το μόνο της στήριγμα αν και εφόσον βρεθεί στην κυβέρνηση.

Ας έρθουμε τώρα στον ΣΥΡΙΖΑ:

Εν μέσω της παγκόσμιας παντοκρατορίας του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, στη χώρα μας βρέθηκε η Αριστερά στην κυβέρνηση! Δίχως να υπάρχουν κοινωνικά και συνδικαλιστικά κινήματα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για την ανάληψη της κυβέρνησης ήταν απολύτως κοινοβουλευτική, για να μην πω εκλογικίστικη. Αφησε στο περιθώριο την κοινωνία.

Η δρώσα Αριστερά υπάρχει όταν η οργανωμένη κοινωνία βρίσκεται στο προσκήνιο. Οταν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, δημιουργεί αντιθεσμούς, παρεμβαίνει πολιτικά προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού των θεσμών, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλλαγής των ανθρώπινων και κοινωνικών σχέσεων.

Οι σχέσεις εξουσίας και μέσα στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ δεν διέφεραν εκείνων της αστικής εξουσίας. Η ουσιώδης αυτή ανατροπή δεν συντελέστηκε στο εσωτερικό του ούτε στο ελάχιστο.

Επιπλέον δεν είχε ένα συγκροτημένο πολιτικό πρόταγμα ούτε καν στα επιμέρους ζητήματα (βλέπε παιδεία κ.ά.).

Και βέβαια δεν είχε κάνει σωστή εκτίμηση της στρατηγικής της ευρωπαϊκής ηγεσίας.

Ταυτόχρονα επεδίωκε, με σπουδή, εκλογές που θα τον έφερναν στην κυβέρνηση, λες και όλες οι προϋποθέσεις ήταν ευνοϊκές για μια διακυβέρνηση της Αριστεράς. (Οι υποψίες για τη γοητεία της εξουσίας μάλλον δεν είναι έωλες!)

Τόσο η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, μαζί με τη διεθνή κρίση της Αριστεράς, όσο και η δυσμενής εσωτερική και ευρωπαϊκή πολιτική πραγματικότητα προδίκαζαν την κατάληξη της κυβέρνησής του.

Τώρα υπηρετεί ένα απολύτως αντικοινωνικό οικονομικό πρόγραμμα μαζί με τα τρία συστημικά κόμματα!

Αριστερά θα πει θυσία, αυταπάρνηση, ανιδιοτέλεια, όχι προσωπικές φιλοδοξίες.

Μία μόνο φιλοδοξία είναι επιτρεπτή: να υπηρετεί την κοινωνία και τους αδύνατους όλων των ειδών.

Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε η Αριστερά (αν υπάρχει) δεν έχει κανένα λόγο να βρίσκεται στην κυβέρνηση. Την οικονομική ελίτ την υπηρετούν άριστα τα συστημικά κόμματα.

ΥΓ.: Μετά τις εκλογές του 2012 συνάντησα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και σημερινό υπουργό. Του είπα ότι βιάζονται πολύ να πάρουν την κυβέρνηση και αυτό είναι επικίνδυνο. Μου είπε: Ελα μαζί μου να δεις πώς κρέμονται οι άνθρωποι από τον λαιμό μας και μας λένε σώστε μας. Δυστυχώς εδώ σταμάτησε η συζήτηση. Μπήκαν κι άλλοι στη μέση. Η εξουσία ερχόταν…

*επ. συμβούλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

odafe73@yahoo.gr
Από την Εφημερίδα των Συντακτών

Τα μνημόνια εξάλειψαν την αύξηση πληθυσμού μιας δεκαετίας

paidia.jpg

Και τα τέσσερα έτη της περιόδου 2011-2014 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις, | EUROKINISSI/ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

18.08.2015, 15:00 | Ετικέτες:  Ελλάδα, κρίση, Μνημόνιο, παιδί

Συντάκτης: 

Μανόλης Γ. Δρεττάκης*

Στα τέλη Ιουλίου η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) έδωσε στη δημοσιότητα τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις της για τον πληθυσμό της χώρας κάθε 1η Ιανουαρίου των τελευταίων 25 ετών (1991-2015).

Ταυτόχρονα έδωσε και τα δημοσιευμένα στοιχεία για τη φυσική κίνηση του πληθυσμού (τις γεννήσεις, τους θανάτους και τη φυσική μεταβολή, δηλαδή τις γεννήσεις μείον τους θανάτους) και τις εκτιμήσεις της για τα μεταναστευτικά ρεύματα (την εισροή, την εκροή και το ισοζύγιο, δηλαδή την καθαρή εισροή ή εκροή πληθυσμού - μετανάστευση) της χώρας.

Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία αυτά καταρτίσαμε τον πίνακα. (Κάντε κλικ για να μεγαλώσει)

Στο πρώτο μέρος του δίνεται η φυσική κίνηση του πληθυσμού τις δεκαετίες 1991-2000 και 2001-2010 και την τετραετία 2011-2014, στο δεύτερο μέρος τα μεταναστευτικά ρεύματα της χώρας τις ίδιες περιόδους και στο τρίτο, ο πληθυσμός της χώρας την 1.1. των ετών 1991, 2001, 2011 και 2015, οι μεταβολές του και οι ποσοστιαίες μεταβολές του. Από τον πίνακα αυτόν φαίνεται ότι:

Τις δεκαετίες 1991-2000 και 2001-2010 το σύνολο των γεννήσεων ξεπερνούσε το σύνολο των θανάτων κατά έναν πολύ μικρό αριθμό, ενώ την τετραετία 2011-2014 συνέβη το αντίθετο.

Τις δύο δεκαετίες υπήρχαν έτη στα οποία οι θάνατοι ξεπερνούσαν τις γεννήσεις αλλά επικρατούσαν τα έτη στα οποία συνέβαινε το αντίθετο.

Ομως και τα τέσσερα έτη της περιόδου 2011-2014 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις, κυρίως εξαιτίας της μείωσης των δεύτερων. Η μείωση αυτή οφείλεται στις επιπτώσεις της εφαρμογής των Μνημονίων, δηλαδή τον τριπλασιασμό της ανεργίας και τη δραστική μείωση των εισοδημάτων.

Οι επιπτώσεις αυτές οδήγησαν νέα ζευγάρια στην αναβολή γάμου ή/και αναβολή απόκτησης παιδιών παρ’ ότι το επιθυμούν, και άλλα ζευγάρια που έχουν παιδιά και θα ήθελαν να αποκτήσουν περισσότερα να το αποφεύγουν. Η φυσική μείωση της τετραετίας 2011-2014 εξάλειψε τη φυσική αύξηση της 20ετίας 1991-2010(!).

Τη δεκαετία 1991-2000 η καθαρή εισροή πληθυσμού ξεπέρασε το μισό εκατομμύριο, ενώ την επόμενη αυτή μειώθηκε στο μισό.

Αντίθετα, και τα τέσσερα τελευταία έτη της περιόδου 2011-2014 σημειώθηκε καθαρή εκροή πληθυσμού λίγο μικρότερη από την καθαρή εισροή της δεκαετίας 2001-2010 με αποτέλεσμα την εξάλειψή της.

Στην καθαρή εκροή της τετραετίας 2011-2014 περιλαμβάνονται τόσο Ελληνες άνεργοι ή χαμηλά αμειβόμενοι (λόγω των επιπτώσεων των Μνημονίων) με προσόντα και ειδικότητες που έχουν ζήτηση σε άλλες χώρες (κυρίως στη Γερμανία και στη Μεγάλη Βρετανία) όσο και αλλοδαποί, οι οποίοι λόγω της μεγάλης ανεργίας αναγκάζονται να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Πολλοί από τους Ελληνες και αλλοδαπούς που μετανάστευσαν πήραν μαζί τους και τις οικογένειές τους.

Τα αποτελέσματα των εξελίξεων αυτών στον πληθυσμό της χώρας φαίνονται στο τρίτο μέρος του πίνακα.

Οι ρυθμοί αύξησής του την μεν πρώτη δεκαετία ήταν λίγο πάνω από μισό τοις εκατό, ενώ τη δεύτερη κατά λίγο πάνω από το ένα τέταρτο τοις εκατό τον χρόνο, δηλαδή πολύ μικροί. Αντίθετα, πολύ μεγαλύτερος ήταν ο ρυθμός της ετήσιας μείωσής του την τετραετία 2011-2014.

Η αύξηση του πληθυσμού τις δύο δεκαετίες οφείλεται κατά κύριο λόγο στην καθαρή εισροή πληθυσμού και η μείωσή του την τετραετία 2011-2014 στην καθαρή εκροή πληθυσμού και λιγότερο στη διαφορά θανάτων από τις γεννήσεις. Ειδικότερα, οι εξελίξεις τα 4 τελευταία χρόνια εξάλειψαν την αύξηση του πληθυσμού της δεκαετίας 2001-2010, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της χώρας στα τέλη του 2014 να υποχωρήσει στο επίπεδο που ήταν την 1η Ιανουαρίου 2000!

Από την εισροή μεταναστών την 20ετία 1991-2010 η ελληνική οικονομία είχε σημαντικά οφέλη σε πολλούς κλάδους (γεωργία, δημόσια έργα, οικοδομή, βιομηχανία, νοικοκυριά).

Αντίθετα, με την καθαρή εκροή πληθυσμού η πατρίδα μας δεν στερήθηκε μόνο τα 60.421 παιδιά που δεν γεννήθηκαν και τους 215.992 νέους, κυρίως, άνδρες και γυναίκες καθώς και τα παιδιά τους που τα πήραν μαζί τους μεταναστεύοντας, αλλά και τα παιδιά που θα γεννηθούν από αυτούς.

Πρόκειται για ένα βαρύτατο πλήγμα της πενταετίας των Μνημονίων που επιδείνωσε το οξύ δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, το οποίο θα οξυνθεί περισσότερο από τα μέτρα του νέου Μνημονίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται όχι μόνο για κοινωνικούς και οικονομικούς, αλλά και για εθνικούς λόγους.

Είναι, κατά συνέπεια, σαφές ότι στα μέτρα που πρέπει να λάβει η κυβέρνηση για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της συμφωνίας αυτής προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην παροχή κάθε δυνατής βοήθειας σε οικογένειες με παιδιά και ιδιαίτερα στις τρίτεκνες και πολύτεκνες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, αλλά και στα νέα ζευγάρια που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά αλλά η οικονομική τους κατάσταση δεν τους το επιτρέπει.

* Τέως: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

 Από την Εφημερίδα των Συντακτών