Στην τελική ευθεία βρίσκεται η έγκριση της μεγαλύτερης φορολογικής μεταρρύθμισης στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής από την εποχή του Ρόναλντ Ρέιγκαν πριν από σχεδόν 30 χρόνια. Παρά την έγκρισή του από την Γερουσία, η οποία κανονικά θα ήταν το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας στο Κογκρέσο, η Βουλή των Αντιπροσώπων θα ξαναψηφίσει, για να εγκρίνει το νομοσχέδιο στο σύνολό του, αφού για τρία άρθρα απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία (60 ψήφων).
Πέραν των διαδικαστικών, μια «παραδειγματική» για την ταξικότητά της μεταρρύθμιση, που σηματοδοτεί ταυτόχρονα κα την πρώτη μεγάλη νίκη του Τραμπ, είναι γεγονός. 
Οι Δημοκρατικοί γερουσιαστές την απέρριψαν χαρακτηρίζοντάς το δώρο για τις μεγάλες εταιρείες και τους πλουσιότερους Αμερικανούς, καταγγέλλοντας πως θα αυξήσει το έλλειμμα και το χρέος.
Οι Ρεπουμπλικανοί λένε ότι πρόκειται για «τη μεγαλύτερη μείωση φόρων στην ιστορία», που θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη, στους μισθούς, στην κερδοφορία των επιχειρήσεων και θα επαναπατρίσει τα κέρδη των πολυεθνικών. Οι δημοκράτες, που όλοι ψήφισαν εναντίον της μεταρρύθμισης, λένε ότι έχει σχεδιαστεί για να ωφελήσει τους υπερ-πλούσιους εις βάρος του εθνικού ελλείμματος.
Πρόκειται, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, για μια μεταρρύθμιση με ακραίας μορφής ταξική εύνοια υπέρ του κεφαλαίου.
Τι προβλέπει και που στέλνει το λογαριασμό;
Σε κάθε περίπτωση το σχέδιο για τη φορολογική μεταρρύθμιση του Τραμπ σφραγίζεται από τα εξής στοιχεία:
Μια μεγάλη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις, από το 35% στο 21%, κάτι που σύμφωνα με τον Τραμπ είναι ένα σχέδιο «υπέρ της ανάπτυξης, υπέρ της απασχόλησης, υπέρ των οικογενειών, υπέρ των Αμερικανών» και έχει στόχο, ανάμεσα στα άλλα, τον επαναπατρισμό σημαντικών κεφαλαίων από τους φορολογικούς παραδείσους.
Παραμένουν οι επτά διαφορετικές φορολογικές διαβαθμίσεις αλλά ευνοούνται οι πλουσιότεροι. Το ανώτατο όριο στο φόρο εισοδήματος μειώθηκε από το 39,6% στο 37%.
Καταργείται ο εταιρικός εναλλακτικός ελάχιστος φόρος 20%, ο οποίος δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει ότι οι κερδοφόρες εταιρείες πληρώνουν τουλάχιστον κάποιο φόρο. Ανεξάρτητες αναλύσεις επίσης έδειξαν ότι ο Τραμπ και το υπουργικό συμβούλιό του θα κερδίσουν εκατομμύρια δολάρια μέσα από μια διάταξη του φορολογικού νομοσχεδίου που διπλασιάζει την απαλλαγή του λεγόμενου φόρου περιουσίας. Ο πρόεδρος είναι έτοιμος να εξοικονομήσει έως και 30 εκατομμύρια δολάρια από την κατάργηση αυτού που είναι γνωστός ως εναλλακτικός ελάχιστος φόρος, ένας συμπληρωματικός φόρος εισοδήματος που αποσκοπεί στην αποτροπή των πλουσιότερων Αμερικανών που χρησιμοποιούν κενά για να αποφύγουν την πληρωμή φόρων.
Άλλα βασικές διατάξεις περιλαμβάνουν: Λιγότερο φόρο κληρονομιάς, χαμηλότερους φόρους στα κέρδη στο εξωτερικό, κατάργηση των κυρώσεων για όσους δεν έχουν ασφάλιση υγείας από το 2019, βάζοντας βόμβα στην καρδιά του Obamacare, ενώ κακές είναι και οι ειδήσεις για τα ζώα της Αλάσκας, καθώς στο νομοσχέδιο επισυνάπτεται ένα μέτρο για την ανοιχτή γεώτρηση για πετρέλαιο σε τμήματα της Αρκτικής που έχουν προστατευθεί για περιβαλλοντικούς λόγους από το 1960.
Ποιος, όμως, θα χρηματοδοτήσει τις τεράστιες απώλειες που προβλέπονται στα φορολογικά έσοδα τα επόμενα χρόνια, έτσι ώστε να μην εκτιναχθεί ακόμη υψηλότερα το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ που σήμερα ανέρχεται σε περίπου 20 τρισ. δολάρια; Ο Λευκός Οίκος υποστηρίζει ότι αυτό θα γίνει με την τόνωση της ανάπτυξης, που θα υπερκαλύψει τις όποιες απώλειες.
Αρκετοί είναι, όμως, εκείνοι που έχουν μεγάλες επιφυλάξεις, ακόμη και εντός του πλειοψηφούντος κόμματος. «Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι δεν θα ψηφίσω κανένα νόμο που αυξάνει το έλλειμμά μας. Τελεία και παύλα», είπε χαρακτηριστικά ο ρεπουμπλικάνος Μπόμπ Κόρκερ, που θεωρείται «δημοσιονομικό γεράκι» στην Ουάσινγκτον.
Η πάλη των… απόψεων
Ένθερμος υποστηρικτής του κειμένου, ο υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν προέβαλε πρόσφατα την επιστολή εννέα οικονομολόγων που θεωρούν ότι η πρώτη φορολογική μεταρρύθμιση έπειτα από τριάντα χρόνια θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη κατά 0,3% ετησίως σε μία περίοδο δέκα ετών.
Ο Ρόμπερτ Ράικ, πρώην υπουργός Εργασίας του προέδρου Μπιλ Κλίντον, από την άλλη, αναρωτήθηκε σε άρθρο του εάν ο Στίβεν Μνούτσιν είναι «ηλίθιος ή απατεώνας», κατηγορώντας τον ότι ψεύδεται για τα οφέλη της φορολογικής μεταρρύθμισης. Αναφέρεται στο Tax Policy Center, που αντίθετα από την κυβέρνηση θεωρεί ότι από σήμερα μέχρι το 2027, τα οφέλη της μεταρρύθμισης θα κινηθούν προς το 1% των πλουσιότερων, ενώ η μεσαία τάξη θα πληρώσει περισσότερα και οι μη προνομιούχοι θα έχουν αμελητέες μειώσεις.
Η Νάνσι Πελόζι, επικεφαλής της μειοψηφίας των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων σε συνέντευξη Τύπου χαρακτήρισε τη μεταρρύθμιση «το χειρότερο νομοσχέδιο στην ιστορία», ως «λεηλασία της Αμερικής, μια ιστορική ληστεία της μεσαίας τάξης» και είπε: «Η φορολογική απάτη του GOP θα μείνει ως μια από τις χειρότερες και πιο σκανδαλώδεις πράξεις πλουτοκρατίας στην ιστορία μας».
Ο επικεφαλής των Δημοκρατικών στη Γερουσία Τσακ Σάμερ δήλωσε:«Τι ντροπή. Είναι η απόλυτη ντροπή. Δεν πρόκειται για ιδεολογικές διαφορές. Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που χρειάζεται η Αμερική. Δεν υπάρχει λόγος για μια μικρομεσαία οικογένεια να πληρώσει περισσότερους φόρους όταν οι επιχειρήσεις πληρώνουν λιγότερο. Εάν ήθελαν να βοηθήσουν τη μεσαία τάξη θα πρέπει να τους δώσουν πραγματικές φοροελαφρύνσεις. Ο πλούσιος θα πάρει πίσω πολύ περισσότερα χρήματα από έναν μικρομεσαίο. Αυτό είναι γεγονός, ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός».
Για τον Ντάγκλας Χολτζ-Ικιν, έναν από τους οικονομολόγους που υπογράφουν την επιστολή υποστήριξης της μεταρρύθμισης, ο οποίος ερωτήθηκε σχετικά από το Γαλλικό Πρακτορείο (AFP), ο νέος φορολογικός κώδικας έχει καταρχήν ως στόχο «να βελτιώσει την παραγωγική ικανότητα της αμερικανικής οικονομίας». Η μεταρρύθμιση θέλει να προωθήσει «μία αύξηση της προσφοράς (το εργαλείο της παραγωγής) παρά της ζήτησης (τους καταναλωτές)», εξηγεί.
Όμως, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Σικάγο σε 38 οικονομολόγους, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών αμφιβάλλει ότι η μεταρρύθμιση θα δώσει ώθηση στην οικονομία και το σύνολο σχεδόν φοβάται μία μεγάλη διόγκωση του χρέους της χώρας. Είναι ήδη γνωστό ότι, σύμφωνα με τα συμπεράσματα κοινοβουλευτικής επιτροπής για την φορολογία, ο νόμος θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα του κράτους κατά 1.000 δισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος δέκα ετών και, κατά συνέπεια, θα αυξήσει το δημόσιο χρέος που ανέρχεται σε 20.000 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τι λένε οι εργαζόμενοι
Την ώρα που η Γερουσία ψήφιζε την περιβόητη μεταρρύθμιση, οι διαδηλωτές απέξω φώναζαν «Σκοτώστε το νομοσχέδιο. Μην σκοτώνετε εμάς». Μια δημοσκόπηση του CNN που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες διαπίστωσε ότι το 55% των ψηφοφόρων είχε αρνητική άποψη για το σχέδιο και μόνο το 33% το θεώρησε ευνοϊκό.
Το σχέδιο των Ρεπουμπλικάνων για τη φορολογική μεταρρύθμιση «δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια απάτη και οι εργαζόμενοι είναι ανάμεσα σε αυτούς που επιχειρείται να εξαπατηθούν», κατήγγειλε ο Ρίτσαρντ Τρούμκα, πρόεδρος της μεγαλύτερης συνομοσπονδίας εργατικών συνδικάτων των ΗΠΑ, της AFL-CIO.
«Πρώτα-πρώτα δίνεται η υπόσχεση για μειώσεις φόρων για τους πλούσιους και για τις μεγάλες εταιρείες και ότι τα χρήματα που θα εξοικονομήσουν μπορεί να ξαναγυρίσουν στην οικονομία. Κατόπιν η υπόσχεση ότι αυτές οι μειώσεις φόρων θα αυτοχρηματοδοτηθούν. Τίποτα από αυτά δεν είναι αλήθεια», τόνισε ο Τρούμκα και προεξόφλησε ότι αφού εξοικονομήσουν οι πλούσιοι δισεκατομμύρια δολάρια «θα μας πουν ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να περικόψουμε τα κοινωνικά προγράμματα Medicaid, Medicare και της κοινωνικής ασφάλισης», πρόσθεσε.
Πώς επηρεάζεται ο υπόλοιπος κόσμος;
Η προβλεπόμενη ώθηση για τις επιχειρήσεις έχει προκαλέσει την άνοδο της χρηματιστηριακής αγοράς τις τελευταίες εβδομάδες.
Οι εταιρείες που λειτουργούν στο εξωτερικό, όπως εταιρείες μεγάλης τεχνολογίας και φαρμακοβιομηχανίες, θα φορολογούνται με χαμηλό συντελεστή 15,5%, με σκοπό να επιστρέψουν τα μετρητά στις ΗΠΑ. Μόνο η Ιρλανδία, όπου η Apple έχει μια σημαντική βάση, εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από τις ΗΠΑ με τον βασικό συντελεστή φόρου εταιρειών 12,5%.
Συνθήκες δυνάμει εμπορικού και φορολογικού πολέμου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης φαίνεται πως διαμορφώνει η φορολογική μεταρρύθμιση Τραμπ. Γι’ αυτό και οι υπουργοί Οικονομικών των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης, με επιστολή τους προς τον Αμερικανό ομόλογό τους Στίβεν Μνούτσιν, τονίζουν, πως η μεταρρύθμιση αυτή οδηγεί σε διακρίσεις που μπορούν να πλήξουν τον παγκόσμιο, χρηματοπιστωτικό κλάδο και το διεθνές εμπόριο.
Την επιστολή υπογράφουν οι υπουργοί Οικονομικών της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας εστιάζοντας στο γεγονός ότι το νέο αμερικανικό φορολογικό μοντέλο μπορεί να παραβιάζει τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και να πλήξει τις εμπορικές και επενδυτικές ροές μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής.
Οι πέντε υπουργοί εστιάζουν κυρίως στον λεγόμενο «ειδικό φόρο κατανάλωσης» του 20% για όλες τις εισαγωγές στις ΗΠΑ. Ο εν λόγω φόρος, με βάσει τα μέτρα που έχουν έως τώρα ψηφιστεί, περιορίζεται μέχρι στιγμής στις θυγατρικές των ξένων εταιριών που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ και στις μητρικές τους εταιρίες. Αυτό για παράδειγμα, όπως εξηγεί το Spiegel, σημαίνει πως στο εξής για το εργοστάσιο της BMW στην Νότιο Καρολίνα θα είναι απολύτως ασύμφορο να προμηθεύεται εξαρτήματα και ανταλλακτικά από την έδρα της μητρικής εταιρίας στο Μόναχο, διότι το κόστος γι αυτά τα εισαγώμενα είδη δεν θα εκπίπτει φορολογικά για την θυγατρική του γερμανικού ομίλου στις ΗΠΑ.
Άλλο στοιχείο το οποίο απασχολεί έντονα τις ευρωπαϊκές ηγεσίες είναι πως το νέο φορολογικό καθεστώς δίνει αθέμιτο πλεονέκτημα στις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την προσέλκυση επενδύσεων καθώς στην πράξη μεταμορφώνει την αγορά της σε φορολογικό Eldorado. Oπως εκτιμούν ξένοι αναλυτές στο Reuters θεωρείται δεδομένο πως όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και funds θα ανακατευθύνουν τα κεφάλαιά τους σε άμεσες επενδύσεις στις ΗΠΑ, σε βάρος των ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών κέντρων και με μεγάλες απώλειες για τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό και ασφαλιστικό κλάδο.
Οι ευρωπαϊκοί προβληματισμοί, οι οποίοι τέθηκαν και στο Ecofin με πρωτοβουλία του γάλλου υπουργού Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ, επεκτείνονται και στα ρίσκα μιας νέας διεθνούς χρηματιστηριακής «φούσκας», καθώς η φορολογική τόνωση έρχεται σε μια συγκυρία κατά την οποία η αμερικανική οικονομία κινείται ήδη ανοδικά πυροδοτώντας αλλεπάλληλα ράλι στα χρηματιστήρια.
Πέραν των άμεσων όμως εμπορικών και οικονομικών επιπτώσεων, η «φορολογική επανάσταση» Τραμπ χτυπά την Ευρώπη και σε πολιτικό επίπεδο, σε μια κομβική συγκυρία: Η μεταρρύθμιση Τραμπ και οι γενναιόδωρες εκπτώσεις της για τις αμερικανικές επιχειρήσεις έρχεται ακριβώς την στιγμή που η Ε.Ε. δημοσιοποιεί τη «μαύρη λίστα» των φορολογικών παραδείσων, δίνει μάχη για να ανεβάσει την φορολογία των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων σε «δίκαια» επίπεδα και προσπαθεί να κάμψει τις αντιδράσεις δικών της κρατών μελών, όπως το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία, που αντιτίθενται στο αυστηρότερο πλαίσιο έχοντας παράδοση στην φοροανοχή και την νομότυπη φοροαποφυγή.
Ερχεται επίσης σε μια στιγμή που η Ε.Ε. αναζητά πλειοψηφίες για να αυξήσει την φορολογία σε κολοσσούς όπως η Facebook και η Apple, η οποία πρωταγωνίστησε στα Paradise Papers. Κάτι τέτοιο γίνεται πλέον εξαιρετικά δύσκολο καθώς το «μοντέλο Τραμπ» δίνει ισχυρά επιχειρήματα σε όσους αντιστέκονται σ’ αυτές τις αλλαγές. Εν ολίγοις, όπως σημειώνει κοινοτικός αξιωματούχος «η μεταρρύθμιση Τραμπ γίνεται το ιδανικό άλλοθι για τα λόμπι της φοροαποφυγής και των offshore παραδείσων…».
«Η δραματικότερη αύξηση της ανισότητας που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί»
«Η έντονη εθνική φτώχεια και ανισότητα είναι απότοκα συσσωρευμένων πολυετών πολιτικών αλλά αναμένεται να επιδεινωθούν λόγω των σχεδίων τής κυβέρνησης Τραμπ για φορολογική μεταρρύθμιση και για περικοπή των προγραμμάτων υγείας και κοινωνικής περίθαλψης. Ένα σαρωτικό νομοσχέδιο φορολογικής μεταρρύθμισης που ωφελεί τις επιχειρήσεις και τους πλούσιους, θα προκαλούσε την δραματικότερη αύξηση της ανισότητας που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Παράλληλα, οι αυξανόμενες περικοπές των δαπανών για υγεία και κοινωνική περίθαλψη θα καταστρέψουν ένα "δίχτυ ασφαλείας" κατά της φτώχειας, το οποίο είναι ήδη γεμάτο τρύπες. Αν τελικά υλοποιηθούν οι περικοπές που σχεδιάζονται, αυτό το δίχτυ θα εξαφανιστεί. Η ανισότητα θα εκτιναχθεί στο διάστημα. Μια σαφής εικόνα αυτής της τρομακτικής φτώχειας και ανισότητας είναι η επανεμφάνιση του αγκυλόστομου, ενός εντερικού παράσιτου, στις νότιες πολιτείες, όπου οι τοπικές κυβερνήσεις δεν παρέχουν στους πολίτες καθαρό πόσιμο νερό και αποχέτευση, αναγκάζοντάς τους να πληρώνουν από την τσέπη τους γι' αυτά τα αγαθά».
Τα παραπάνω λόγια βγαίνουν από τα χείλη τού Φίλιπ Άλστον, διορισμένου από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ως ειδικού επιτετραμμένου για την φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συνοδευόμενος από ένα συνεργείο τής βρετανικής εφημερίδας Guardian, ο Άλστον επιχείρησε μια δεκαπενθήμερη περιοδεία «στην σκοτεινή καρδιά του πλουσιότερου κράτους στον κόσμο», προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει τις αιτίες που αναγκάζουν 41 εκατομμύρια πολίτες των ΗΠΑ να ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας.
Από το tvxs