Γερμανικό Ινστιτούτο: Από τους χαμηλότερους κατώτατους μισθούς παγκοσμίως η Ελλάδα

Καταδεικνύει την ισοπέδωση των μισθών που έφερε στη χώρα μας η οικονομική κρίση

ΤοΒΗΜΑ Team

| 29.12.2018 - 00:13

Στον πάτο της λίστας των χωρών με τον κατώτατο μισθό βρίσκεται η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του γερμανικού ινστιτούτου Wirtschafts-und Sozialwissenschaftliches Institut (WSI), καταδεικνύοντας για ακόμα μια φορά την ισοπέδωση των μισθών που έφερε στη χώρα μας η οικονομική κρίση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το ωρομίσθιο στην Αυστραλία, η οποία βρίσκεται στην κορυφή, ισοδυναμεί με 9,47 ευρώ αγοραστικής δύναμης, όντας εξαπλάσιο της Ρωσίας που αξίζει μόλις 1,64 ευρώ. Η πρώτη πεντάδα συμπληρώνεται από ευρωπαϊκές χώρες, με τις Ελλάδα, Βραζίλια και Αργεντινή να βρίσκονται μεταξύ των ουραγών της κατάταξης.

Με την χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία έχει επιδεινώσει τις κοινωνικές ανισότητες σε πολλές χώρες, η στήριξη των χαμηλά αμειβομένων εργαζομένων αποτελεί βασικό στόχο για τις κυβερνήσεις, όπως υπογραμμίζει το άρθρο του World Economic Forum.

Τη στιγμή που οι κατώτατοι μισθοί προσφέρουν μια διαδρομή μακριά από τη φτώχεια, δεν είναι απαλλαγμένοι από την αμφισβήτηση, προκαλώντας συχνά πολιτικά φορτισμένες συζητήσεις και δημιουργώντας πρωτοσέλιδα.

Στην Ευρώπη κορυφώνονται οι συζητήσεις για την αύξηση του κατώτατου μισθού με την Ελλάδα να ξεκινάει συζητήσεις για το ύψος της αύξησης του, στις αρχές του 2019, τη στιγμή που η ισπανική κυβέρνηση ήδη ανακοίνωσε την μεγαλύτερη ετήσια αύξηση εδώ και 40 χρόνια καθώς θα φτάσει το 22%.

Από την άλλη στη Γαλλία, υπό την πίεση των «κίτρινων γιλέκων» ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε πως θα αυξηθεί επίσης ο κατώτατος μισθός.

Την ίδια στιγμή στην Αυστραλία που βρίσκεται στη κορυφή της κατάταξης υπάρχει ένταση μεταξύ της Επιτροπής Δίκαιης Εργασίας, η οποία καθορίζει τον κατώτατο μισθό, και των συνδικάτων που θέλουν περισσότερα.

Αυτοί που είναι υπέρ, διατείνονται πως οι επιχειρήσεις έχουν ευθύνη να πληρώνουν επαρκώς τους εργαζόμενους για να ζήσουν, ενώ από την άλλη όσοι είναι κατά υποστηρίζουν ότι ένας υψηλός κατώτατος μισθός καταστρέφει τις θέσεις εργασίας και εμποδίζει την επιχειρηματικότητα.

Σύμφωνα με το World Economic Forum, μια έκθεση που παρουσιάστηκε το 2018 από το Ινστιτούτο Φορολογικών Μελετών προειδοποιούσε για την αύξηση του μισθού διαβίωσης, ο οποίος θα μπορούσε να εκθέσει περισσότερες θέσεις εργασίας στην αυτοματοποίηση.

Οι ακαδημαϊκές μελέτες είναι ανάμικτες, αμφισβητώντας ιδέες που έχουν διατυπωθεί επί μεγάλο χρονικό διάστημα ότι τα όρια κατώτατων αμοιβών οδηγούν σε περικοπές θέσεων εργασίας και λιγότερες ώρες που προσφέρονται στους εργαζομένους, ενώ παράλληλα βλάπτουν τις μικρές επιχειρήσεις και ωθούν προς τα πάνω τις τιμές.

«Πριν από τριάντα χρόνια, οι περισσότεροι οικονομολόγοι εξέφραζαν την εμπιστοσύνη τους σε έρευνες ότι οι κατώτατοι μισθοί είχαν σαφώς αρνητικές επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας. Αυτό δεν είναι πλέον αλήθεια σήμερα», δήλωσε ο Arindrajit Dube, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης.

«Το βάρος των στοιχείων μέχρι σήμερα δείχνει ότι οι επιπτώσεις στην απασχόληση από τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού στις ΗΠΑ ήταν πολύ μικρές. Πολύ μικρότερες από τις μισθολογικές αυξήσεις», συνέχισε.

Στην πραγματικότητα, πολλοί εργαζόμενοι με την ελάχιστη αμοιβή σε ανεπτυγμένες χώρες εργάζονται στον τομέα των υπηρεσιών, όπου μπορεί να είναι ευκολότερο να μεταβιβαστούν οι αυξήσεις των μισθών στους πελάτες μέσω υψηλότερων τιμών.

Τέλος, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ορισμένες εταιρείες δεν φοβούνται να πληρώνουν περισσότερα, επειδή μειώνουν τις αλλαγές προσωπικού, μειώνοντας τις δαπάνες για προσλήψεις και κατάρτιση.

Από το Βήμα

Η φούσκα των ιδιωτικών τραπεζών (από την ΕφΣυν)

21-trapeza.jpg

09.12.2018, 09:47 | Ετικέτες:  τράπεζες, σκάνδαλα, δάνεια, Ανδρέας Βγενόπουλος

Συντάκτης: 

Αντα Ψαρρά

Ο χαρακτηρισμός «αυτοδημιούργητος» έχει ακόμα και σήμερα -έπειτα από όλα όσα έχουν προηγηθεί και γνωρίζουν πλέον οι πολίτες- ένα απολύτως θετικό πρόσημο στην κοινή γνώμη. Πολλοί μάλιστα θεωρούν ότι πρέπει να αποδοθεί στο θαυματουργό «ελληνικό DNA» το γεγονός ότι κάποιοι συμπατριώτες μας βρέθηκαν ξαφνικά με τράπεζες, αμέτρητα καράβια, μονοπωλιακές επιχειρήσεις, τεράστιες εκτάσεις-φιλέτα κ.λπ.

Οχι μόνο οι απλοί πολίτες, αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και φυσικά τα ΜΜΕ αδρανούσαν ακόμα και όταν έβλεπαν μπροστά στα μάτια τους να αποκαλύπτεται ότι βραβευμένοι «επιχειρηματίες της χρονιάς» έδρασαν με αμφιλεγόμενες και παράνομες μεθόδους με στόχο την εξουσία, την επιρροή και τον υπέρογκο πλουτισμό. Η ομαδική αυταπάτη για τους «αυτοδημιούργητους» και τους «δαιμόνιους» έχει βαθιές ρίζες.

Πρώτο Θέμα: πάνω, Ιούνιος 2008 - κάτω, Ιούλιος 2012 | 

Και όμως, όλοι γνώριζαν και γνωρίζουν ότι για παράδειγμα ο ελληνόκτητος στόλος ήταν εκείνος που συστηματικά έσπαγε το εμπάργκο των χωρών του ΟΗΕ σε εμπόλεμες περιοχές ή σε χώρες που παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ότι συχνά ελληνόκτητα πλοία-σαπάκια πιάνονται με λαθραία, απαγορευμένα και επικίνδυνα εμπορεύματα. Οτι λαθραία πετρέλαια και τα παράγωγά τους «τριγυρίζουν» μεταξύ διυλιστηρίων και καραβιών που αράζουν στον Αργοσαρωνικό. Οτι αγοράστηκαν για ένα κομμάτι ψωμί δημόσιες εκτάσεις-φιλέτα και δυναμικές επιχειρήσεις που στη συνέχεια πτώχευσαν. Οτι το ίδιο το Δημόσιο έφτανε να χρηματοδοτεί τις υποτιθέμενες μεγάλες τουριστικές μονάδες με δάνεια αέρα στους «επενδυτές».

Ποικίλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί προκάλεσαν κάθε λογής φούσκες και έκαναν κάθε φορά το πολιτικό σύστημα και τους πολίτες να πέφτουν από τα σύννεφα, όταν αποκαλυπτόταν η μέθοδος ανάπτυξης και πλουτισμού τους.

Συνήθως, μάλιστα, δεν ήταν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους, αλλά κάποιος ανταγωνιστής επιχειρηματίας που φρόντιζε να ξεκινήσει το ξετύλιγμα του κουβαριού της απάτης.

Το σκάνδαλο Κοσκωτά άρχισε να αχνοφαίνεται, όταν ο Κίτσος Τεγόπουλος έβαλε κάτω και συνέκρινε τους ισολογισμούς και τα στοιχεία της τράπεζας και των εταιρειών του.

Ο ένας επιχειρηματίας αποκάλυπτε τις απάτες του άλλου και με την ανάλογη κάθε φορά πολιτική και μιντιακή υποστήριξη ή κατακραυγή. Βέβαια για να γίνονται όλα αυτά εφικτά χρειάστηκε πέρα από τα βολικά παράθυρα του νόμου να διαφθαρούν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, δικαστικοί, αιρετοί και κάθε λογής υπηρεσιακοί παράγοντες όμως οι κατά καιρούς ποινές βάδιζαν και βαδίζουν πάντα αντιστρόφως ανάλογα από τον πάτο της πυραμίδας.

Ιδιόκτητες τράπεζες

Κάπως έτσι ξεκίνησε και η μόδα της «αυτοδημιούργητης» αγοράς και δημιουργίας τραπεζών. Το τρίτο σκέλος του γνωστού τριγώνου: πολιτική- ΜΜΕ-τράπεζες, με την προσθήκη -κατά κανόνα- και μιας ισχυρής ΠΑΕ.

Οι αυτοδημιούργητοι και βραβευμένοι επιχειρηματίες και τραπεζίτες Κοσκωτάς - Λαυρεντιάδης - Βγενόπουλος είναι τρεις εμβληματικές περιπτώσεις με κοινά χαρακτηριστικά που απασχόλησαν την κοινή γνώμη, τα ΜΜΕ, το πολιτικό προσωπικό και τη Δικαιοσύνη.

Μέχρι στιγμής, αν και έχουν περάσει δεκαετίες για κάθε μία από αυτές τις δύσοσμες υποθέσεις, μόνο στην περίπτωση του Κοσκωτά η Δικαιοσύνη έφτασε την υπόθεση έως το τέλος.

Οι υποθέσεις του Λ. Λαυρεντιάδη και του συνεταίρου φυγόδικου Π. Κυριακίδη λιμνάζουν ακόμα στα δικαστήρια. Η υπόθεση Βγενόπουλου μπαινόβγαινε στο αρχείο, εισαγγελείς ελέγχονται πειθαρχικά, ενώ ο οικονομικός εισαγγελέας που τώρα χειρίζεται την υπόθεση δεν έχει ολοκληρώσει τη δικογραφία.

Σωρός τα πορίσματα και οι αποκαλυπτικοί οικονομικοί έλεγχοι, αλλά εξαιρετικά αργοί οι ρυθμοί της δικαιοσύνης.

Οι πρωταγωνιστές και οι εμπλεκόμενοι στην τραπεζική φούσκα που συμπαρέσυρε την οικονομία της χώρας και αύξησε το χρέος με τις ανάγκες για συνεχείς αναχρηματοδοτήσεις όλων των «τρεμάμενων» τραπεζών με τα επισφαλή δάνεια, την κακοδιαχείριση και τη διαρροή κεφαλαίων στο εξωτερικό είναι φυσικά πολλοί περισσότεροι.

Η Τράπεζα Κρήτης, η Proton Bank και η Marfin Bank σύμφωνα με όσα προέκυψαν από δικαστικές και κοινοβουλευτικές διαδικασίες και δημοσιογραφικές αποκαλύψεις, πρακτικά ήταν ανεξέλεγκτες ή ελέγχονταν από «έμπιστους» ορκωτούς και με τον εκάστοτε διοικητή της ΤτΕ να γυρίζει... αλλού το βλέμμα του.

Με τη βοήθεια νόμων που αθώωναν προκαταβολικά τα τραπεζικά στελέχη, με τα νομιμοφανή μετοχοδάνεια και τις αμφίδρομες διαδρομές του χρήματος μεταξύ εταιρειών και τραπεζών που ανήκαν στα ίδια πρόσωπα πορεύτηκαν οι επιφανείς επιχειρηματίες μέχρι που η «μπάνκα» τινάχτηκε στον αέρα!

33,5 δισεκατομμύρια δραχμές η ζημιά από την Τράπεζα Κρήτης

◼ Σε ηλικία 25 ετών, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο Γιώργος Κοσκωτάς έγινε διευθυντής Συναλλάγματος στην Τράπεζα Κρήτης. Το 1982 αγοράζει τον εκδοτικό οργανισμό Γραμμή Α.Ε. και δύο χρόνια αργότερα αγοράζει αρχικά το 56% και στη συνέχεια το 82% της Τράπεζας Κρήτης.

◼  Αναγνωρισμένος και βραβευμένος επιχειρηματίας με πολλαπλές σχέσεις και επαφές με πολιτικούς και των δύο κομμάτων, αλλά και με το οικονομικό κατεστημένο της χώρας.

◼  Προσπάθησε να αγοράσει το 1986 και την Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδας, αλλά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που είχε επενδύσει στην καλή σχέση με τον «αυτοδημιούργητο» εκδότη δεν το επέτρεψε (και) αυτό. Η ενίσχυση της Τράπεζας Κρήτης από ορισμένες ΔΕΚΟ αλλά και οι ευνοϊκοί όροι που εξασφάλιζε ο Κοσκωτάς στους πελάτες του «αβγάτισαν» τις καταθέσεις στην Τράπεζα Κρήτης.

◼ Ο Γ. Κοσκωτάς εκτός από τη Γραμμή Α.Ε. αγόρασε τη «Βραδυνή», την «Εβδόμη» και την «Καθημερινή» από την Ελένη Βλάχου το 1986, δημιουργώντας έναν εκδοτικό κολοσσό.

◼ Το 1987 αγόρασε τον Ολυμπιακό.

◼ Η φούσκα άρχισε να αποκαλύπτεται όταν οι άλλοι εκδοτικοί όμιλοι ένιωσαν την απειλή, οπότε και ξεκίνησε η ενδελεχής δημοσιογραφική έρευνα και στη συνέχεια η «πτώση από τα σύννεφα»!

Τα χρήματα που αφειδώς ξόδευε ο μεγαλοεκδότης και τραπεζίτης ήταν τελικά προϊόντα ύποπτων συναλλαγών. Πλαστογραφίες, φορολογικά αδικήματα, παράνομη εξαγωγή συναλλάγματος.

Αρχικά η κυβέρνηση αρνήθηκε να κινήσει διαδικασίες για πλήρη φορολογικό έλεγχο της τράπεζας Κρήτης μέχρι που ο Ανδρέας Παπανδρέου κάτω από το βάρος του αναδυόμενου σκανδάλου έδωσε την εντολή. Τα ευρήματα του επιτρόπου ήταν κόλαφος, ενώ η συνολική υπεξαίρεση από την Τράπεζα Κρήτης έφτανε τα 33,5 δισ. δραχμές.

Η υπεξαίρεση των καταθέσεων είχε ξεκινήσει από την εποχή που ήταν υπάλληλος στην Τράπεζα. Με τα χρήματα αυτά αγόρασε όλες τις επιχειρήσεις του δωροδοκώντας παράλληλα μεγάλη γκάμα επωνύμων, αξιωματούχων, υπηρεσιακών παραγόντων.

◼ Ο Κοσκωτάς μετά την αποκάλυψη της απάτης πούλησε εσπευσμένα την Τράπεζα Κρήτης στους εργολάβους Χρήστο Αρφάνη και Νίκο Χιώνη, τη «Γραμμή Α.Ε.» στον εφοπλιστή Γιάννη Αλαφούζο και την ΠΑΕ Ολυμπιακός στον επιχειρηματία Αργύρη Σαλιαρέλη που τον βοήθησε να διαφύγει στις ΗΠΑ, όπου συνελήφθη και κρατήθηκε στις φυλακές του Σάλεμ. Εκεί έδωσε κατάθεση στους Ελληνες βουλευτές, μέλη της προανακριτικής, που στη συνέχεια συνέταξαν το κατηγορητήριο για τον Α. Παπανδρέου και τους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ.

◼ Εκδόθηκε στην Ελλάδα το 1991. Καταδικάστηκε σε 25ετή κάθειρξη και αποφυλακίστηκε το 2001, έχοντας εκτίσει τα 3/5 της ποινής του. Σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα, ο Κοσκωτάς δεν επέστρεψε ποτέ τα δισεκατομμύρια που καταχράστηκε, καθώς δεν υπήρχε ακόμα νόμος για την επιστροφή στο Δημόσιο χρημάτων από υπεξαιρέσεις.

Από τη μικρή φαρμακευτική στα ανεξέλεγκτα επιχειρηματικά δάνεια της Proton Bank

◼ Το 1990, σε ηλικία 18 ετών, ο Λ. Λαυρεντιάδης μετά τον θάνατο του πατέρα του, αναλαμβάνει να διευθύνει μια επιχείρηση παραγωγής πετροχημικών (Νεοχημική) με 24 υπαλλήλους, ενώ λίγο αργότερα νοσεί από μια χρόνια ασθένεια. Ηταν στενός φίλος με τον εκδότη θρησκευτικών βιβλίων Π. Κυριακίδη, με τον οποίο συνεργάστηκε σε διάφορες εταιρείες αλλά κυρίως στις εκδοτικές επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του 2012: ρεπορτάζ του «BHMΑgazino», σειρά δημοσιευμάτων της «Ελευθεροτυπίας», έρευνες της Αριστέας Μπουγάτσου, του «Ιού της Κυριακής» (στο iospress.gr και στην «Εφ.Συν.») κ.λπ., ο Λ. Λαυρεντιάδης, ακολουθώντας την τακτική των επιθετικών εξαγορών (κυρίως στα Βαλκάνια και στις πρώην ανατολικές χώρες) επέκτεινε τη Νεοχημική (την οποία στη συνέχεια κατάφερε να πουλήσει 700 εκατ. σε ισχυρό αμερικανικό fund και να την ξαναγοράσει στη συνέχεια -ως ζημιογόνα- έναντι 200 εκατ. αποκομίζοντας συνολικά από την αγοραπωλησία αυτή περίπου 500 εκατ.).

Ιδρυσε (το 2007) τη φαρμακευτική εταιρεία Alapis, την οποία με ανάλογες μεθόδους εξαγορών κατέστησε μία από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές της Ελλάδας μέχρι την κατάρρευση και πτώχευσή της. Με τον ίδιο τρόπο το δίδυμο (Κυριακίδη - Λαυρεντιάδη) εξαγόρασε πολύ φτηνά δεκάδες ΜΜΕ.

◼ Τον Δεκέμβριο του 2009 ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης απέκτησε το 31,3% των μετοχών της τράπεζας Proton Bank (αφού δεν ολοκληρώθηκε το 2008 η συγχώνευση με την Τράπεζα Πειραιώς). Από εκείνη την περίοδο μέχρι και τον Μάρτιο του 2011 υπήρξε αύξηση 70,7% στα επιχειρηματικά δάνεια που χορήγησε η τράπεζα, αύξηση που αντιστοιχούσε σε 806.979 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα και με μηνυτήρια αναφορά που κατατέθηκε το 2012.

◼ Το βούλευμα 3680/2011 του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών είχε εντοπίσει προβλήματα νομιμότητας στη σχέση των εταιρειών του Π. Κυριακίδη με εκείνες του Λ. Λαυρεντιάδη: «Από την προκαταρκτική εξέταση που διενεργήσαμε, προέκυψαν τα ακόλουθα: ο Λ. Λαυρεντιάδης ήταν πρόεδρος μέχρι την 31/1/2011 της τράπεζας Proton Bank [και μαζί με τα άλλα εκτελεστικά μέλη του Δ.Σ.] μέλος της Επιτροπής Πιστοδοτήσεων. Μέσα στο προαναφερθέν χρονικό διάστημα, με κοινό δόλο και εκμεταλλευόμενοι τη θέση τους στην Proton Bank, χορήγησαν σε εταιρείες άμεσα ή έμμεσα ελεγχόμενες από τον Λ. Λαυρεντιάδη δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ (701.220.000), χωρίς τις απαιτούμενες διασφαλίσεις, χωρίς εγγυήσεις και με εξαιρετικά υψηλό πιστωτικό κίνδυνο, με συνέπεια να απειληθεί και υποστεί περιουσιακή ζημία η τράπεζα. Για να επιτύχουν τον σκοπό τους αυτό, ενεργώντας με δόλο, απέκρυψαν από τις εποπτικές αρχές και τους μετόχους της άνω τράπεζας το γεγονός ότι τα χορηγούμενα δάνεια δίνονταν σε εταιρείες που συνδέονταν άμεσα ή έμμεσα με τον Λ. Λαυρεντιάδη, δηλαδή απέκρυπταν τον ενιαίο πιστωτικό κίνδυνο».

◼ Τον Οκτώβρη του 2011 ιδρύεται η νέα Proton Τράπεζα Α.Ε. ενώ τον Νοέμβριο του 2011, η τράπεζα ζητάει κεφαλαιακή ενίσχυση από την Ελληνική Κυβέρνηση και εντάσσεται στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Στο πλαίσιο της εξυγίανσης στη νέα τράπεζα μεταφέρθηκε το σύνολο των καταθέσεων (ιδιωτών, τραπεζών και Δημοσίου) και το υγιές ενεργητικό (χαρτοφυλάκια δανείων και τίτλων) της παλιάς Proton Bank. Στις 23 Ιανουαρίου 2012 η παλαιά Proton Bank κατέθεσε μήνυση κατά του επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη και άλλων έξι μελών του Διοικητικού Συμβουλίου που ζημίωσαν την τράπεζα με επισφαλή δάνεια.

◼ Από τις 26/10/2012, το ΤΧΣ που αποτελούσε πλέον τον κύριο μέτοχο της νέας τράπεζας, απαγόρευσε κάθε μεταβολή της περιουσίας του εκδοτικού ομίλου Λαυρεντιάδη - Κυριακίδη (ΝΕΠ Εκδόσεις Α.Ε.).

Οι εκδοτικές εταιρείες δανειοδοτήθηκαν από την Proton του Λ. Λαυρεντιάδη με ποσά που ξεπερνούσαν τα 60 εκατ. ευρώ, ενώ τα σήματα της «Espresso», της «Espresso της Κυριακής» και άλλα πέντε παραχωρήθηκαν σε παρένθετη κυπριακή εταιρεία αντί του ποσού των 1.000 ευρώ!

Το δικαστήριο χορήγησε αυθημερόν την προσωρινή διαταγή, με την οποία έγινε δεκτό το αίτημα της Νέας Proton Τράπεζας Α.Ε., αλλά «συμπτωματικά» την ίδια ημέρα μέσω παρένθετης κυπριακής εταιρείας τα σήματα παραχωρήθηκαν στη Δημοκρατικός Τύπος Α.Ε. (του Γ. Φιλιππάκη). Τα σήματα άλλαξαν εύκολα χέρια χάρη στον ειδικό νέο Νόμο την ίδια ημέρα που τέθηκε σε ισχύ («Εφ.Συν.», 24/12/2012, Πώς άλλαξε χέρια η εφημερίδα «Espresso»).

◼ Ο Λ. Λαυρεντιάδης είχε αγοράσει το 10% της Θρύλος Α.Ε. και το 50% του γηπέδου «Καραϊσκάκη».

◼ Στα χέρια των οικονομικών εισαγγελέων βρίσκεται από το 2013 και το «ξεχασμένο» πόρισμα του αντεισαγγελέα Πρωτοδικών, Γιώργου Καλούδη, «για τις διαδικασίες πώλησης της Proton Bank, τον Δεκέμβριο του 2009 από την Τράπεζα Πειραιώς στον Λαυρέντη Λαυρεντιάδη».

◼ Με συνεχείς αναβολές ξεκίνησε στις 4/12 η δίκη για την υπόθεση των επισφαλών δανείων του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Ο Λ. Λαυρεντιάδης εκτός του ανοιχτού δικαστικού μετώπου με τα επισφαλή δάνεια της Proton Bank, κατηγορείται στην υπόθεση του Τ.Τ. για άμεση συνέργεια σε απιστία και ξέπλυμα μαύρου χρήματος σχετικά με δάνειο 100 εκατ. ευρώ.

Δάνεια σχεδόν 4 δισ. ευρώ με χαριστικούς όρους δόθηκαν, από τη Marfin, σε φίλους και συνεργάτες

«Ο αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας δημιούργησε μία από τις κορυφαίες εταιρικές αυτοκρατορίες της Ελλάδας μεταξύ των οποίων μια μεγάλη τράπεζα στην Κύπρο από την οποία και ξεκίνησε να ξετυλίγεται το κουβάρι. Το 2010, η εταιρεία Marfin Investment Group (MIG) του Α. Βγενόπουλου -που διαχειρίζεται το σύνολο των μετοχών της Ολυμπιακής καθώς και την πλειοψηφία των μετοχών και τον πλήρη έλεγχο της εταιρείας τροφίμων Vivartia- έχασε 1,8 δισ. ευρώ. Υπάρχει ένα αστείο στην Αθήνα ότι τα αρχικά του MIG είναι “Money Is Gone” (το χρήμα έφυγε)» (ρεπορτάζ Reuters 13/6/2012).

◼ O Aνδρέας Βγενόπουλος ήταν Ελληνας επιχειρηματίας και δικηγόρος. Εκτελεστικός πρόεδρος στον όμιλο Marfin Investment Group και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του «Υγεία Α.Ε.». Ιδρυσε τη Marfin Group το 1998, εστιάζοντας σε επενδύσεις στον τραπεζικό τομέα.

Το 2006, η βάση της εταιρείας μετακινήθηκε στην Κύπρο και με συγχωνεύσεις δημιούργησε τη Marfin Popular Bank.

Το 2007 προχώρησε σε διάσπαση όλων των μη τραπεζικών του επιχειρήσεων, τις οποίες και ενέταξε στη MIG. Στη συνέχεια οργάνωσε μια δημόσια εγγραφή ύψους 5,1 δισ. ευρώ για την εισηγμένη στο Χ.Α. MIG, μειώνοντας το ποσοστό της Marfin Bank στην εταιρεία από το 97% στο 6,5%. Τότε διαχωρίστηκε η MIG από τη Marfin.

◼ Τη θέση του εκτελεστικού προέδρου ανέλαβε τον Ιούνιο του 2008. Τελικά τον Ιούλιο του 2016 και αφού είχαν ήδη ξεσπάσει οι αλυσιδωτές υποθέσεις των επισφαλών δανείων και της καταστροφικής εξέλιξης στη Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου, το Δ.Σ. της MIG αποφάσισε να αποπέμψει τον Ανδρέα Βγενόπουλο από τη θέση του προέδρου. Παρέμεινε απλό –μη εκτελεστικό– μέλος ενώ η τράπεζα είχε πλέον περάσει στο ΤΧΣ.

◼ Τα πρώτα σύννεφα για τις δραστηριότητες Βγενόπουλου προέκυψαν από την εξεταστική Επιτροπής της Βουλής για το Βατοπέδι καθότι η Marfin - Λαϊκή Τράπεζα (Κύπρου) ήταν ο κύριος χρηματοδότης των μοναχών του Βατοπεδίου στις διάφορες αγοραπωλησίες δημοσίων εκτάσεων και κτιρίων με ιδιαίτερα «φιλικούς» όρους, ενώ στη συνέχεια οι μοναχοί φέρονται να αγόρασαν μετοχές της MIG (και του ΟΤΕ πριν πωληθεί) αξίας πάνω από 100 εκατ. ευρώ. Προέκυψαν σοβαρές ενδείξεις για «σύγκρουση συμφερόντων» σχετικά με το πώς εκδόθηκαν τραπεζικά δάνεια της Marfin για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της MIG και των στελεχών της.

◼ Τον Οκτώβριο του 2010 κατατέθηκε στον πρόεδρο του Αρείου Πάγου Γ. Καλαμίδα αναφορά από την Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής για το σκάνδαλο Βατοπεδίου με την οποία καταγγελλόταν η ανάδειξη του παράπλευρου σκανδάλου Βγενόπουλου-Marfin- MIG. Η δραστηριότητα του κ. MIG μπήκε στο στόχαστρο όχι μόνο της ελληνικής Δικαιοσύνης, που ασχολήθηκε με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της MIG το 2011, αλλά και της κυπριακής. Εφοδοι οικονομικών αρχών, κατάσχεση στοιχείων και άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος του Α. Βγενόπουλου για φοροδιαφυγή και ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.

Σύμφωνα με υπόμνημα του πρώην βουλευτή και προέδρου της εξεταστικής για το Βατοπέδι Δ. Τσιρώνη, που εστάλη στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και στον οικονομικό εισαγγελέα κ. Δραγάτση που διερευνά την υπόθεση:

«Το αποτέλεσμα αυτών των “ατυχών” χειρισμών είναι ότι μέχρι σήμερα το οικονομικό έγκλημα του Ομίλου Marfin μέσω του οποίου δάνεια άνω των €3 δισ. (σχεδόν 4 δισ.) δόθηκαν με χαριστικούς όρους σε φίλους και συνεργάτες (επιχειρηματίες και εφοπλιστές) του Βγενόπουλου να παραμένει σε εκκρεμότητα στην Ελλάδα επί σειρά ετών μέσα από δαιδαλώδεις και ατέρμονες δικαστικές διαδικασίες. Αντίθετα στην Κύπρο για τα ίδια αδικήματα, πολλοί από τους εμπλεκόμενους και συναυτουργούς έχουν ήδη υποστεί βαρύτατες ποινικές κυρώσεις. Η χαρακτηριστική απροθυμία της ελληνικής δικαιοσύνης να προβεί στη διεξοδική και διαφανή διερεύνηση όλων των πτυχών της υπόθεσης αποκαλύφθηκε μέσω της σκανδαλώδους διαδικασίας που ακολουθήθηκε έως ότου το 2016 να μπει η υπόθεση στο αρχείο από την εισαγγελέα Γ. Τσατάνη και να ανασυρθεί στη συνέχεια από την Εισαγγελέα του Α.Π.».

Σύμφωνα με όλα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας από τότε που ξέσπασε στο σύνολο του Τύπου το σκάνδαλο Βγενόπουλου η «καταλήστευση» των καταθέσεων της Λαϊκής Τράπεζας Κύπρου (πρώην Marfin Popular Bank) έγινε μέσω μετοχοδανείων που χορηγήθηκαν αφειδώς μεταξύ άλλων και σε εταιρείες εφοπλιστών που αποτέλεσαν τους βασικούς συνεργάτες του Βγενόπουλου και συνιδιοκτήτες στις εταιρείες MIG και IRF.

Ο ρόλος του εφοπλιστή Θ. Βενιάμη και μεγαλομετόχου της MIG και του IRF υπογραμμίστηκε σε δημοσίευμα της εφημερίδας το «Το Ποντίκι» (17/5/2018) με τίτλο «Στον αφρό τα θαλασσοδάνεια του εφοπλιστή Βενιάμη» ενώ όπως γράφει στο βιβλίο του ο πρώην διοικητής του ΟΤΕ Π. Βουρλούμης υπήρχε «συμμορία συγκεκριμένων εφοπλιστών που ήταν μεγαλομέτοχοι της MIG και του IRF» που έδρασαν στο ξεπούλημα του ΟΤΕ.

Σε εφοπλίστρια που επίσης συνεργάστηκε με τον Α. Βγενόπουλο δεσμεύτηκαν πρόσφατα τα περιουσιακά στοιχεία, οι λογαριασμοί και οι θυρίδες 2 χρόνια μετά την άσκηση της ποινικής της δίωξης για τις δανειοδοτήσεις του IRF Fund από την Τράπεζα Marfin.

◼ Σχετικά με την εμπλοκή του στα ΜΜΕ ο Α. Βγενόπουλος δεν αποκάλυψε ποια ΜΜΕ χρηματοδότησε, αναφερόμενος σε απλές «χορηγίες». Ωστόσο ο τρόπος που πολλά ΜΜΕ κυνηγούσαν την κάθε του δήλωση, διάψευση ή ακόμα και απειλή ήταν χαρακτηριστικός.

◼ Τον Ιανουάριο του 2008 σκόπευσε μέσω της πολυμετοχικότητας να εξαγοράσει την ΠΑΕ Παναθηναϊκός.

◼ Μετά τον θάνατό του, όπως έγινε γνωστό, η σύζυγός του πούλησε πολύ γρήγορα τα επτά καράβια που ήταν στην κατοχή του με υπολογιζόμενο αντίτιμο 120 εκατ. δολάρια.

Η MIG κατέβαλε στην Κυπριακή Δημοκρατία 5 εκατομμύρια ευρώ

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της «Καθημερινής» (Κύπρου) (6/12) ο γ. εισαγγελέας δήλωσε ότι: Η MIG κατέβαλε στην Κυπριακή Δημοκρατία το ποσό των 5 εκατ. ευρώ.

Η Κύπρος κέρδισε την υπόθεση προσφυγής της MIG εναντίον της στο συγκεκριμένο Δικαστήριο, ενώ το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο είχε επιδικάσει ως δικηγορικά έξοδα υπέρ της Κύπρου το εν λόγω ποσό.

Το Δικαστήριο δικαίωσε πλήρως τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας στην προσφυγή της MIG, του Α. Βγενόπουλου και άλλων 19 φυσικών και νομικών προσώπων από την Ελλάδα με την οποία διεκδικούσαν αποζημιώσεις ύψους 1,05 δισ. ευρώ σε σχέση με καταλογιζόμενες παραβιάσεις προνοιών της μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου Διακρατικής Σύμβασης για Αμοιβαία Προστασία των Επενδύσεων, αναφορικά με την πρώην Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα.

Το τέλος της Δύσης;

10:08 | 23 Δεκ. 2018

Γιώργος Στάμκος

Χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση διαρκείας, διάσπαση και εσωτερικοί ανταγωνισμοί, δημογραφική στασιμότητα και γήρανση, απώλεια βιομηχανικού και τεχνολογικού προβαδίσματος σε πολλούς τομείς, συσσώρευση χρεών και ελλειμμάτων, κρίση αξιών, ταυτότητας και οραμάτων, φοβικά σύνδρομα και αίσθηση παρακμής, και τέλος “κενό ακυβερνησίας” στη Δύση, διαπιστώνουν οι αναλυτές, συνοψίζοντας την κατιούσα πορεία της Δύσης από τις αρχές του 21ου αιώνα.

Το “κερασάκι στην τούρτα” είναι το μεγάλο κενό που αφήνει η ακυβερνησία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, που προκαλεί μεγάλες αναταραχές τόσο στο εσωτερικό τους, όσο και στην περιφέρειά τους και ειδικά στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ουκρανία, η οποια αφήνεται έρμαιο στις επεκτατικές ορέξεις της Ρωσίας του Πούτιν. Με απερχόμενους τους ηγέτες της Βρετανίας (με το Brexit προ των πυλών) και της Γερμανίας, με τον Γάλλο πρόεδρο να ταπεινώνεται από τον ξεσηκωμό των Κίτρινων Γιλέκων και τις ΗΠΑ του Τραμπ να είναι βαθιά διχασμένες σχετικά με τον παγκόσμιο ρόλο τους, το αναδυόμενο κενό ηγεσίας στις εύρωστες δημοκρατίες της Δύσης φαίνεται να είναι ξαφνικά ιδιαιτέρως έντονο, σημειώνει εύστοχα το το Bloomberg.

Η Δύση πλέον δεν υφίσταται

Πολλοί έγκριτοι αναλυτές καταλήγουν στο θλιβερό συμπέρασμα πως η Δύση ως ιδέα δεν υφίσταται πλέον, ενώ επώδυνες και τεκτονικής φύσης μεταβολές φαίνεται να λαμβάνουν χώρα σε όλο τον κόσμο, αλλάζοντας τον ριζικά, και με το Δυτικό κόσμο να παρακολουθεί αμήχανος τις εξελίξεις. Πλησιάζοντας στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, μήπως ζούμε το τέλος της 500ετούς υπεροχής της Δύσης;

“Για το μεγαλύτερο διάστημα των προηγούμενων 500 ετών, η Δύση είχε σαφώς απολαύσει ένα πραγματικό και μόνιμο πλεονέκτημα έναντι των Υπολοίπων. Η ψαλίδα ανάμεσα στο δυτικό και στο κινεζικό εισόδημα είχε αρχίσει να ανοίγει ήδη από την πρώτη δεκαετία του 1600, και συνέχισε να διευρύνεται μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αν όχι και αργότερα. Έκτοτε, όμως, έκλεισε με εκπληκτική ταχύτητα. Η χρηματοπιστωτική κρίση (σ.σ. του 2008) αποκρυστάλλωσε το επόμενο ιστορικό ερώτημα που θα ήθελα να θέσω: Μήπως έχει πλέον χαθεί το πλεονέκτημα της Δύσης;”, διερωτάται με νόημα ο Βρετανός ιστορικός Nial Ferguson στο βιβλίο του “Civilization: The West and the Rest” (στα Ελληνικά, εκδ. Παπαδόπουλος, 2012).

Η αποδυνάμωση της Αμερικής

Τα γεγονότα και οι εξελίξεις συνηγορούν σε μία καταφατική ερώτηση σε αυτό το καίριο ερώτημα. Καταρχάς η πιο ισχυρή δύναμη της Δύσης, οι ΗΠΑ, και η πλανητική αυτοκρατορία που οικοδόμησαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (1945-1991), έχει αρχίσει σταδιακά να αποδυναμώνεται και τα άκρα της να ξηλώνονται. Στη Μέση Ανατολή η αμερικανική στρατιωτική ισχύς αποδείχθηκε ανίκανη να επιφέρει μακροπρόθεσμες νίκες και σταθερότητα, όπως έδειξε το τέλμα των πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, το οποιο είχε ως αποτέλεσμα την αποφυγή άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ στο Συριακό εμφύλιο (2011-2018), που έδωσε την ευκαιρία στη Ρωσία και σε άλλες δυνάμεις (Ιράν, Τουρκία κ.ά.) να καλύψουν το κενό και να αναλάβουν στρατιωτική δράση. Στο εσωτερικό πεδίο η αμερικανική κοινή γνώμη έδειξε σχεδόν αδιαφορία για  τη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και αλλού.

Επίσης η υπερχρεωμένη αμερικανική οικονομία, προσανατολισμένη περισσότερο στην κατανάλωση παρά στην παραγωγή, αποδείχθηκε εξαιρετικά ευάλωτη σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις, κι εξαρτημένη από ξένα κεφάλαια, δάνεια και επενδύσεις. Η φτηνή εργασία και τα φτηνά κεφάλαια της Κίνας διόγκωσαν την κατανάλωση στις ΗΠΑ κι έπαιξαν το ρόλο τους στην “φούσκα” των ετών 2002-2007 και στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και την επακόλουθη οικονομική ύφεση, από την οποία ούτε οι ΗΠΑ, ούτε και η Δύση συνολικά δεν έχει συνέλθει ακόμη. Την ίδια περίοδο μη Δυτικές δυνάμεις, όπως η Κίνα, συνέχισαν να αναπτύσσονται αλματωδώς και να βελτιώνουν θεαματικά τη διεθνή τους οικονομική και γεωπολιτική θέση.

Εμπορικοί πόλεμοι ΗΠΑ: μια ομολογία αδυναμίας

Οι εμπορικοί πόλεμοι, τους οποίους κήρυξε μονομερώς από το 2017 ο πρόεδρος Τραμπ, και οι οποίοι στρέφονται κυρίως κατά της ανερχόμενης Κίνας και δευτερευόντως κατά της Ευρώπης, είναι στην ουσία ομολογία αδυναμίας και ανασφάλειας, δηλαδή αποτυχίας της αμερικανικής οικονομίας να ανταγωνιστεί παλιές και νέες οικονομικές δυνάμεις μέσα στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που η ίδια δημιούργησε. Παρά την επιθετικότητα τους οι εμπορικοί πόλεμοι του Τραμπ είναι στην ουσία “αμυντικοί”: μια εμφανής παραδοχή κατωτερότητας των ΗΠΑ, αλλά και της Δύσης γενικότερα, ειδικά στον οικονομικό, παραγωγικό και τεχνολογικό τομέα, κυρίως σε σχέση με τις ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις της ανατολικής Ευρασίας.

Οι κοινωνίες και οικονομίες της Ανατολής, στην αρχή της Ιαπωνίας και κατόπιν και της Κίνας, έκλεισαν την ψαλίδα τους με τη Δύση αρχικά αντιγράφοντας τους θεσμούς και τους τρόπους λειτουργίας και βιομηχανικής παραγωγής της Δύσης. Κατόπιν, αφού εκσυγχρονίστηκαν ταχύτατα και απέκτησαν ανταγωνιστική παραγωγική βάση, ξεπέρασαν τη Δύση σε πολλούς τομείς. Απέκτησαν έτσι μια νέα αυτοπεποίθηση και στη συνέχεια υιοθέτησαν ένα δικό τους “υβριδικό μοντέλο” συνδυάζοντας επιλεκτικά στοιχεία του Δυτικού πολιτισμού, της πολιτικής, οικονομίας και τεχνολογίας, με τα δικά τους πολιτισμικά στοιχεία και παραδόσεις, δημιουργώντας μια νέα -και πετυχημένη για την ώρα- σύνθεση.

Όσο κι αν αυτο-επαίρεται ο Τραμπ, ζητώντας επιτακτικά την ανάκτηση του “αμερικανικού μεγαλείου”, δεν μπορεί πλέον να αξιώνει ανωτερότητα των ΗΠΑ, αλλά και της Δύσης γενικότερα, έναντι της ανατολικής Ευρασίας, δηλαδή της Ιαπωνίας, της Κίνας, της Ινδονησίας και μελλοντικά και της Ινδίας, ειδικά σε τομείς τεχνολογίας και οικονομίας. Η υπεροχή αυτή της ανατολικής Ευρασίας είναι ζήτημα χρόνου να μετατραπεί και σε αμυντική, στρατιωτική υπεροχή, με νέα πεδία ανταγωνισμού, όπως είναι το Διάστημα. Στην καλύτερη περίπτωση είναι πιο ρεαλιστικό ένας Αμερικανός πρόεδρος να αρχίσει να οραματίζεται τη θέση των ΗΠΑ στις επόμενες 2-3 δεκαετίες ως “πρώτης μεταξύ ισοδύναμων”, δηλαδή ηγέτιδας -αλλά όχι Ηγεμονικής- δύναμης σ' έναν πολυπολικό κόσμο, και όχι στον αλαζονικό ρόλο του “Πλανητάρχη”.

Η Ρωσία “γυρίζει την πλάτη” στη Δύση;

Η αυταπάτη της “αμερικανικής υπερδύναμης” διαλύθηκε και σε σχέση με την, ηττημένη από τον Ψυχρό Πόλεμο, Ρωσία. Η Αμερική, ενώ κατά τη δεκαετία του 1990 αντιμετώπιζε περιφρονητικά τη Ρωσία ως έναν ετοιμοθάνατο πρώην αντίπαλο, από το 2001 και μετά, φαίνεται πως έχει περάσει σε σχέση τακτικής εξάρτησης από τη Ρωσία, ειδικά σε σχέση με την παγκόσμια εκστρατεία της Ουάσιγκτον για την καταστολή της ισλαμικής τρομοκρατίας. Η ρωσική συνδρομή ήταν ζωτικής σημασίας για τις αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν ενάντια στους Ταλιμπάν από το φθινόπωρο του 2001 και μετά.

Οι αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες των δύο χωρών συνεχίζουν να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συνεργάζονται σε αυτόν τον τομέα. Χωρίς την ενεργή στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο της Συρίας, υπέρ του καθεστώτος Άσαντ και κατά του ISIS, το “Ισλαμικό Χαλιφάτο” του Λεβάντε δε θα είχε κατανικηθεί. Οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία διάθεση να εμπλακούν άμεσα σε αυτόν τον πόλεμο, έπειτα από το τέλμα των πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, που οδήγησαν και στην “τερατογέννεση” του ISIS. Και δεν έχει καμία διάθεση να εμπλακεί στρατιωτικά -και ορθώς- στη διένεξη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, προκρίνοντας μια άνευρη διπλωματική πίεση σε συνδυασμό με οικονομική στήριξη του Κιέβου.

Το “θερμό επεισόδιο” μεταξύ ουκρανικών και ρωσικών ναυτικών δυνάμεων στην Αζοφική Θάλασσα τον Νοέμβριο του 2018 απέδειξε πως η Μόσχα, υπό την αποφασιστική ηγεσία του αυταρχικού Πούτιν, μπορεί να εκμεταλλευτεί τόσο την αμερικανική αδυναμία, όσο και τη διαφορά απόψεων μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, πάνω σε κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα, όπως είναι η Ουκρανία, η Συρία, και ειδικά το Ιράν. Ο Πούτιν δοκίμασε την αποφασιστικότητα της Δύσης στο Ουκρανικό και η Δύση απέτυχε και σε αυτή τη δοκιμασία.

Αυτό το “κενό ηγεσίας” εκ μέρους της Δύσης προσφέρει τη δυνατότητα στον πρόεδρο Πούτιν και στον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ να έχουν περισσότερα περιθώρια για ελιγμούς, ενώ εγείρει το ερώτημα εάν υπάρχει πλέον ενότητα στη Δύση. Σε κάθε περίπτωση, καθώς “η γεωπολιτική απεχθάνεται το κενό”, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο σε αυτή τη φάση η Ρωσία, βλέποντας την διάσπαση και την αδυναμία της Δύσης, να της “γυρίσει την πλάτη” και να στραφεί προς την Ανατολή, συνάπτοντας στρατηγική συμμαχία με την ανερχόμενη Κίνα -ενδεχόμενο καταστροφικό, ειδικά για την Ευρώπη.

Η Ευρώπη σ' έναν μετά-Δυτικό κόσμο

Αν η Ρωσία συμπράξει τελικά με την Κίνα ο μεγάλος χαμένος θα είναι η Ευρώπη. Μεταξύ Αμερικής και ανατολικής Ευρασίας η σημερινή Ευρώπη, η κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού, η οποία ως τις αρχές του 20ου αιώνα κυριαρχούσε σχεδόν σε όλο τον πλανήτη, βλέπει τον παγκόσμιο ρόλο της να περιορίζεται, τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται και να γηράσκει, την οικονομία της να μην έχει ανακτήσει το χαμένο δυναμισμό της, και να σπαράσσεται από εσωτερικές διαμάχες και υπαρξιακά προβλήματα, τη στιγμή που η περιφέρεια της βυθίζεται στις συγκρούσεις, προκαλώντας αποσταθεροποίηση και κύματα προσφύγων. Σε μια περίοδο που η Ευρωπαϊκή Ένωση ακρωτηριάζεται λόγω Brexit (Μάρτιος 2019), βλέπει ταυτόχρονα την άνοδο της ακροδεξιάς και του εθνολαϊκισμού, που προκάλεσε η στείρα υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας που διέρρηξαν την κοινωνική συνοχή, να δυναμιτίζουν το αξιακό υπόβαθρο πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε, αυξάνοντας το δημοκρατικό έλλειμμα στη γηραιά ήπειρο.

Την ίδια στιγμή αντιμετωπίζει ένα έντονο “κενό ηγεσίας” με τους δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες των σημαντικότερων χωρών της να αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων και έρμαια των εξελίξεων. Και το χειρότερο από όλα είναι ότι η Ευρώπη δεν εμπνέει πλέον τους λαούς της, όπως στο παρελθόν. Αν αυτό λάβει διαστάσεις καθολικής αποδοκιμασίας της ιδέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τους ευρωπαϊκούς λαούς, τότε η διάλυση της θα είναι αναπόφευκτη. Για την ώρα απέχουμε ακόμη αρκετά από αυτό το “σημείο χωρίς επιστροφή”, αν και οι επερχόμενες Ευρωεκλογές (Μάιος 2019) θα αποτελέσουν ένα -ευχάριστο ή δυσάρεστο- προμήνυμα του ευρωπαϊκού μέλλοντος.

Σε κάθε περίπτωση υφίσταται πλέον ένας διχασμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στο εσωτερικό της Ε.Ε., πράγμα αυτοκαταστροφικό για το σήμα που εκπέμπει η Δύση συνολικά στον υπόλοιπο κόσμο. Ο αθυρόστομος πρόεδρος Τραμπ έχει ταχθεί υπέρ της διάλυσης της Ε.Ε., σε ίδιο μήκος κύματος με τον πρόεδρο Πούτιν. Και οι δύο τους εργάζονται συστηματικά για να δυναμιτίσουν την Ευρώπη. Ο Τραμπ είναι ένθερμος υποστηρικτής του Brexit -μάλιστα παρότρυνε το Γάλλο πρόεδρο Μακρόν να κάνει το ίδιο!- ενώ ο Πούτιν ήταν υπέρ της απόσχισης της Καταλονίας, τη στιγμή που η Ρωσική Ομοσπονδία δεν αφήνει καμία από τις δημοκρατίες που την αποτελούν να αποσχιστεί. Γι' αυτό είναι σημαντικό για την Ευρώπη να παραμείνει ενωμένη ως Ευρωπαϊκή Ένωση, παρ' όλες τις ατέλειές της, και μάλιστα να εμβαθύνει κι άλλο την ενοποίηση της, δημιουργώντας δικό της Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, προϋπολογισμό Ευρωζώνης, δικό της Ευρωστρατό, κοινή πολιτική άμυνας, διαστήματος, περιβαλλοντική κλπ. Είναι αποφασιστικής σημασίας τόσο για την ύπαρξη της ίδιας της Ευρώπης, όσο για το “πολιτισμικό σήμα” που θα συνεχίσει να εκπέμπει η Δύση σ' έναν κόσμο που θα την έχει πλέον ξεπεράσει.

Στις επόμενες δεκαετίες η γηρασμένη Ευρώπη θα συρρικνωθεί κι άλλο δημογραφικά (εκτός αν με τη συνδρομή και των μεταναστών ο πληθυσμός της θα παραμείνει σταθερός ή θα αυξηθεί έστω λιγάκι), ενώ η συμμετοχή της στο παγκόσμιο ΑΕΠ θα βαίνει συνεχώς μειούμενη. Ως το 2050 μόνο μία χώρα της Ε.Ε. θα βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα των πιο ισχυρών οικονομιών του κόσμου. Θα είναι η Γερμανία με ΑΕΠ 6.138 τρισ. δολάρια (PPP, ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) και θα βρίσκεται στην 9η θέση, κάτω από το Μεξικό και πολύ πιο κάτω από την Ινδονησία (4η θέση). Στην πρώτη θέση θα βρίσκεται η Κίνα με 58.499 τρισ. δολάρια (PPP, ισοτιμία αγοραστικής δύναμης), ακολουθούμενη από την Ινδία με 44.128 τρισ. δολάρια, ενώ σε μεγάλη απόσταση, 3η και “καταϊδρωμένη” θα είναι η σημερινή “παγκόσμια υπερδύναμη”, η Αμερική με 34.102 τρισ. Δολάρια. Στην πρώτη δεκάδα των πιο ισχυρών οικονομιών του κόσμου του 2050, θα βρίσκονται μόνον δύο Δυτικές χώρες (ΗΠΑ και Γερμανία) και αυτό τα λέει όλα.

Ο δημογραφικός παράγοντας είναι εξίσου σημαντικός: Το 1900 περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν “κάτω από τον πολιτικό έλεγχο” της Δύσης. Το 1990 το ποσοστό αυτό κατρακύλησε στο 15%, ενώ το έτος 2025 κάτω από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού θα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Δύσης.
Ο οικονομικός ρόλος της Δύσης θα είναι περιορισμένος στις επόμενες δεκαετίες. Αυτή η εξέλιξη θα προκαλέσει μία, τεκτονικής φύσης, μετατόπιση της ισχύος από τη Δύση προς την Ανατολή και συγκεκριμένα προς την ανατολική και νότια Ευρασία (Κίνα και Ινδία). Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για να συνεχίσει η Ευρώπη να είναι ενωμένη, καθώς η κάθε χώρα ξεχωριστά θα έχει πολύ μικρότερη σημασία σε σχέση με το ενιαίο μπλοκ της Ε.Ε. όπως εμφανίζεται σήμερα. Αυτό θα φανεί άλλωστε και με το Brexit, έπειτα από το οποίο η “περήφανη και ανεξάρτητη Μεγάλη Βρετανία” θα συνειδητοποιήσει πόσο μικρή και μη ανταγωνιστική είναι στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, καθώς θα βλέπει την οικονομία της να συρρικνώνεται, το βιοτικό της επίπεδο να μένει στάσιμο, τις επιχειρήσεις της να περνούν σε ξένα χέρια και το γεωπολιτικό της ρόλο να περιορίζεται.  Μέσα από αυτή την πικρή εμπειρία θα συνειδητοποιήσει πόσο πολύτιμη είναι η Ε.Ε., παρά τις όποιες ατέλειες της.

Σ' έναν μετά-Δυτικό, πολυπολικό, κόσμο ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως “γέφυρας”, “σημείου αναφοράς” και παγκόσμιων πρωτοβουλιών για το περιβάλλον, τον πολιτισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, θα είναι καθοριστικός και αναντικατάστατος. Μόνον έτσι μπορεί να αποτελέσει έναν φάρο ελπίδας για όλη την ανθρωπότητα και μια υπενθύμιση του θετικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η Δύση στο νέο πλανητικό πολιτισμό του 21ου αιώνα.

* Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος

Από το tvxs

Οι καινοτομίες στην ιατρική

Η ιατρική όπως την γνωρίζουμε σήμερα, στο πολύ σύντομο μέλλον θα αλλάξει. Έχει μάλιστα ήδη να αλλάζει καθώς ακολουθεί τον ίδιο δρόμο που ακολουθεί η τεχνολογία. Πώς θα σας φαινόταν το κινητό σας τηλέφωνο να κάνει διάγνωση της ασθένειάς σας ή ένα εμφυτευμένο μικροτσίπ να παρακολουθεί τους δείκτες υγείας σας και να στέλενι αυτόματα δεδομένα στον προσωπικό σας γιατρό; Επιστημονική φαντασία ή φαντασία που γίνεται επιστήμη; 

Στο παραδοσιακό μοντέλο της ιατρικής, τα δεδομένα υγείας των ασθενών συλλεγόντουσαν μόνο περιοδικά, συνήθως σε κλινικές και αρχειοθετούνταν διασκορπισμένα ανάμεσα σε αμέτρητες καταγραφές. Σήμερα υπάρχει όμως μια πολύ καλύτερη επιλογή: η προσωποποιημένη τεχνολογία που μπορεί να παρακολουθεί και να καταγράφει δεδομένα για την υγεία μας. Μέσα στην τελευταία δεκαετία οι συσκευές και οι εφαρμογές παρακολούθησης της υγείας μας έχουν κάνει ένα τεράστιο άλμα. Τις περισσότερες φορές τις χρησιμοποιούμε για να καταγράψουμε τις επιδόσεις μας στο γυμναστήριο. Στο μέλλον, όμως, αυτές οι τεχνολογίες αναμένονται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην πρόληψη ασθενειών, τη διάγνωση τους, αλλά και τη θεραπεία τους. Σκοπός των τεχνολόγων είναι να καταφέρουν να αναπτύξουν εφαρμογές που θα κάνουν μετρήσεις διαφόρων δεικτών της υγείας μας, να ανιχνεύουν αλλαγές που μπορεί να υποδηλώνουν μια αναπτυσσόμενη κατάσταση και αναμεταδίδουν τα δεδομένα των ασθενών απευθείας σε γιατρούς.

Τα ευέλικτα, ηλεκτρονικά ιατρικά τατουάζ και οι αυτοκόλλητοι αισθητήρες, πουήδη αναπτύσσονται στα εργαστήρια, θα μπορούν να κάνουν ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα, να μετρήσουν τον αναπνευστικό ρυθμό, να ελέγξουν το σάκχαρο του αίματος και να μεταδώσουν τα αποτελέσματα χωρίς προβλήματα μέσω Bluetooth. Την ίδια στιγμή τα ακουστικά που θα έχουν ενσωματωμένους αισθητήρες, όχι μόνο θα ενισχύουν τον ήχο αλλά θα μπορούν να παρακολουθούν τον καρδιακό ρυθμό και την κίνηση.  Από την άλλη, οι έξυπνοι φακοί επαφής του μέλλοντος θα έχουν ενσωματωμένους χιλιάδες βιοαισθητήρες και θα έχουν σχεδιαστεί για να εντοπίζουν πρώιμα σημάδια καρκίνου και άλλες αλλοιώσεις της όρασης. Οι φακοί που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη μπορεί κάποια μέρα να καταφέρουν να μετρούν και τις τιμές σακχάρου στο αίμα από τα δάκρυα μας.

Το μέλλον θα φέρει και εμφυτεύσιμες συσκευές. Έτσι ένα εξατομικευμένο τσιπ κάτω από το δέρμα μας θα μπορεί να κρατάει 24 ώρες το 24ωρο τα ιατρικά δεδομένα μας κι ένας υποδόριος αισθητήρας θα μπορεί να παρακολουθεί συνεχώς την χημεία του αίματος. Επίσης ρομποτικές νανοσυσκευές θα μπορούν να καταποθούν σε μορφή κάψουλας και να εκτελούν εργασίες στο γαστρεντερικό σύστημα μας, από την παροχή θεραπείας έως στην απομόνωση ξένων αντικειμένων που μπορεί να έχουν εισέλθει στον οργανισμό μας.

Την ίδια στιγμή ένα ειδικό έμπλαστρο στην κοιλιά μιας εγκύου θα μπορεί να ανιχνεύσει την κίνηση των μυών της μήτρας, ώστε να παρακολουθείται η πορεία της εγκυμοσύνης. Αργότερα, οι γονείς θα μπορούν να χρησιμοποιούν μια κάμερα που να καταγράφει την αναπνοή του βρέφους στην οθόνη και στέλνει μια ειδοποίηση εάν το μωρό σταματήσει να αναπνέει. Υπάρχει ακόμη και βοήθεια υψηλής τεχνολογίας με ακουστικά που θα παίζουν μουσική σε διαφορετικές κλίμακες και θα σαρώνουν τα εγκεφαλικά κύματα για να δουν αν λειτουργεί σωστά ο εγκέφαλος.

Κι αν δεν θέλουμε να έχουμε πάνω μας καμία ηλεκτρονική συσκευή; Οι μηχανικοί του MIT έχουν αναπτύξει ένα WiFi box, που μπορεί να καταγράψει ζωτικά σήματα και στοιχεία από τον ύπνο πολλών ατόμων στην ίδια κατοικία.

Τα νέα ψηφιακά εργαλεία που έχουμε στη διάθεση μας και που συνδυάζονται με τα αναλυτικά στοιχεία της τεχνητής νοημοσύνης θεωρείται βέβαιο ότι θα ενισχύσουν την ακρίβεια και την ταχύτητα των διαγνώσεων, ενισχύοντας την ανίχνευση ασθενειών σε πρώιμα στάδια και αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας. Πολύ πιθανόν θα βασίζονται απλά και μόνο στο smartphone μας.

Με μια εφαρμογή που θα λειτουργεί σαν ωτοσκόπιο, οι γονείς θα μπορούν να δουν τα αυτιά των παιδιών τους και να μοιραστούν την εικόνα με έναν παιδίατρο. Οι εφαρμογές και οι αισθητήρες θα μπορούν να επιτρέψουν σε ένα τηλέφωνο να κάνει ένα ηλεκτροκαρδιογραφήματα και να ελέγξει για τυχόν επικίνδυνες αρρυθμίες. Μέσω ενός μικροφώνου, το κατάλληλο λογισμικό θα μπορεί να ακούσει έναν βήχα και να αποφανθεί αν πρόκειται για πνευμονία. Για να βελτιωθεί η θεραπεία της υπέρτασης, αισθητήρες θα μετρούν συνεχώς την πίεση χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση πιεσόμετρου.

Οι νέες τεχνολογίες θα τεθούν όμως όχι μόνο στα χέρια των ασθενών αλλά και των γιατρών. Ο εντοπισμός μιας βακτηριακής ή ιογενούς λοίμωξης και τα προτεινόμενα φάρμακα για τη θεραπεία της, απαιτεί χρόνο και καλλιέργειες αίματος. Αλλά οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει βιοτσίπ, με το οποίο οι γιατροί θα μπορούν να κάνουν μια ολοκληρωμένη μικροβιακή σάρωση σε μερικές ώρες, χωρίς καλλιέργεια και το οποίο μπορεί να εντοπίσει μεταλλάξεις που κάνουν μερικά μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.

Η έκρηξη της έρευνας για την ανθρώπινη μικροβιοκοινότητα - τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν δηλαδή στο σώμα κάθε ατόμου - ενθαρρύνει νέους τρόπους διάγνωσης και αυξάνει την κατανόηση των ασθενειών. Η γενετική ανάλυση θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεκλειδώσουμε πολλά μυστικά του μικροβιακού τοπίου του εντέρου μας, που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στον κίνδυνο και στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας, της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ακόμη και των νευρολογικών παθήσεων. Πριν από μερικούς μήνες, οι επιστήμονες του Χάρβαρντ και του MIT βρήκαν έναν τρόπο για να προβλέψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την βαθμολογία κινδύνου ενός ατόμου για πέντε θανατηφόρες ασθένειες. Το πέτυχαν αυτό με την εξέταση των αλλαγών στο DNA σε 6,6 εκατομμύρια θέσεις στο ανθρώπινο γονιδίωμα και την εφαρμογή ενός περίπλοκου αλγορίθμου. Αλλά ακόμη και οι γενετικές εξετάσεις που αναλύουν μόνο τμήματα του γονιδιώματος μπορούν να παράσχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την προδιάθεση για άνοια, νόσο του Parkinson, διαβήτη και άλλες καταστάσεις.

Στο μεταξύ, χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη, τα διαγνωστικά εργαλεία μπορούν να εκπαιδευτούν για να διαβάσουν δείγματα ιστών και ακτινολογικές εξετάσεις. Οι ερευνητές της Google έχουν ήδη μετατρέψει σε αλγόριθμους τις σαρώσεις αμφιβληστροειδούς χιλιάδων ασθενών, που αναγνωρίζουν πρότυπα και η τεχνολογία «έμαθε» να εντοπίζει πότε ο ασθενής έχει υψηλή αρτηριακή πίεση ή πότε διατρέχει αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις τα ψηφιακά εργαλεία παρήγαγαν πιο ακριβείς αναλύσεις από ότι οι παθολόγοι, οι δερματολόγοι ή οι ακτινολόγοι.

Στο εγγύς μέλλον, όλο και περισσότερο, η ιατρική φροντίδα θα παρέχεται με ένα μοντέλο που θα ενώνει τον πραγματικό με τον εικονικό κόσμο. Η πλειοψηφία των αλληλεπιδράσεων ασθενούς-γιατρού δεν απαιτεί φυσική εξέταση. Οι επισκέψεις στον γιατρό θα μπορέσουν να αντικατασταθούν με διαδικτυακές τηλεδιασκέψεις, ενώ οι εξετάσεις θα μπορούν να γίνονται online μέσω προσαρμοσμένων εφαρμογών. Ένας δερματολόγος της τηλεϊατρικής, για παράδειγμα, μπορεί να εξετάσει τη selfie που του έχετε στείλει και να σας παραπέμψει να ησυχάσετε ή να τον επισκεφθείτε για περαιτέρω εξετάσεις.

Η ενισχυμένη και η εικονική πραγματικότητα που αποτελούσαν μέχρι σήμερα πτυχές του gaming θα βρουν εφαρμογή και στις ιατρικές σχολές, τις κλινικές και το χειρουργείο. Οι νοσηλευτές και οι φοιτητές της ιατρικής θα μπορούν να μάθουν ανατομία και φυσιολογία σε τρισδιάστατα εικονικά όργανα. Στο μεταξύ θεραπείες εικονικής πραγματικότητας έχει αποδειχτεί ότι συμβάλουν στην καταπολέμηση του πόνου αλλά και ψυχικών νοσημάτων. Όσον αφορά τις επεμβάσεις, ένας χειρούργος μέσω μικροκαμερών 3D απεικόνισης θα μπορεί να δει στην οθόνη το σημείο στο οποίο εργάζεται ή να λαμβάνει την ανάλυση από μια βάση δεδομένων ακόμα και τη συμβουλή ενός συναδέλφου του σε πραγματικό χρόνο. Οι συμβατικές συνταγές στο μέλλον, θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από ένα ρομπότ, που θα ελέγχεται εξ' αποστάσεως από έναν πάροχο ή έναν αλγόριθμο για να εξασφαλίσει τις σωστές δόσεις στις κατάλληλες στιγμές.

Τα ρομπότ θα παίξουν κι αυτά τον ρόλο τους στον τομέα της ιατρικής. Σύντομα ρομπότ θα μπορούν αν εντοπίζουν την πιο κατάλληλη φλέβα για να σας πάρουν αίμα, ενώ σημαντική θα είναι η συμβολή τους στη μεταφορά των ασθενών, πράγμα που ταλαιπωρεί τις νοσοκόμες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η τεχνολογική πρόοδος θα φέρει σίγουρα μια επανάσταση στην υγεία. Το θέμα είναι όμως να γίνει προσβάσιμη από όλους κι όχι από μία μικρή ελίτ. Το 2016 εκτιμάται ότι 3,6 εκατομμύρια άνθρωποι στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έχασαν τη ζωή τους επειδή δεν είχαν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Και ακόμη περισσότεροι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες - περίπου 5 εκατομμύρια - έχασαν τη ζωή τους επειδή είχαν κακή ποιότητα φροντίδας.

Μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό, ξεκινώντας από σήμερα να μοιράζουμε ελεύθερα τον πλούτο των νέων ιατρικών τεχνολογιών.

Από το tvxs