Η ΑΠΟΙΚΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΕΡΤΕΛΑΙΑΔΕΣ

Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων έχουν διεισδύσει στα πανεπιστήμια εδώ και χρόνια χρηματοδοτώντας έρευνες για την κλιματική αλλαγή. Είναι σαν οι καπνοβιομηχανίες να χρηματοδοτούν την έρευνα για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία.

Σε ένα πρόσφατο event για την πράσινη καινοτομία στο Imperial College του Λονδίνου, η υποψήφια διδάκτορας Naomi Pratt με μια ομάδα φοιτητών προσπάθησαν να μοιράσουν φυλλάδια για να καταγγείλουν τους δεσμούς του πανεπιστημίου τους με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Μέσα σε δύο λεπτά, στην αίθουσα είχαν μπει φρουροί ασφαλείας που τους είπαν ότι μπορούν να συνεχίσουν να έχουν την άποψή τους, αλλά δεν μπορούν να συνεχίσουν να μοιράζουν φυλλάδια κατά των βιομηχανιών πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η Pratt είναι επικεφαλής της «Divest Imperial», μιας ομάδας που έχει συσταθεί για να ασκήσει πιέσεις στο πανεπιστήμιο ώστε να μειώσει τις επενδύσεις σε εταιρείες ορυκτών καυσίμων από το ταμείο παροχών του και να μειώσει την εξάρτησή του από τη χρηματοδότηση της έρευνας από τη συγκεκριμένη βιομηχανία. Η πρόσφατη παρεμπόδιση της διαμαρτυρίας της ομάδας στους κοινόχρηστους χώρους του πανεπιστημίου, δεν ήταν και η μοναδική. «Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως το Imperial λειτουργεί ως επιχείρηση και του πως διαχειρίζεται τη δημόσια εικόνα του», λέει η ίδια στον Guardian.

Το Ιmperial College του Λονδίνου κατατάσσεται στην κατώτατη βαθμίδα της ετήσιας έκθεσης για την αειφορία του ακτιβιστικού ακαδημαϊκού δικτύου «People & Planet» για τα πανεπιστήμια. Στην προσπάθειά του να καταλάβει τι είχε πάει στραβά έκανε μια εσωτερική έρευνα. Από το προσωπικό και τους φοιτητές που ερωτήθηκαν για τις απόψεις τους, το 98% δήλωσε ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να κάνει περισσότερα για την αειφορία και την κλιματική αλλαγή.

Η Pratt είναι μια από αυτούς που ανησυχούν. «Το πανεπιστήμιο λειτουργεί σχεδόν σαν επέκταση των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων, από τις οποίες αντλεί πολύτιμη χρηματοδότηση για έρευνα και χρηματοδοτούμενους καθηγητές, καθώς και πόρους για προγράμματα σπουδών που βγάζουν την επόμενη γενιά μηχανικών πετρελαίου και φυσικού αερίου», λέει. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων πραγματοποιούν μάλιστα τακτικές εμφανίσεις σε εκθέσεις σταδιοδρομίας, ενώ σε πολλά μαθήματα είναι υποχρεωτικό οι φοιτητές να συμμετάσχουν σε «εκδρομές» σε πεδία εξορύξεων, που είναι μια «ευγενική προσφορά» από τον κλάδο πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Είναι σχεδόν παντού», σημειώνει η ίδια στη βρετανική εφημερίδα.

Το Imperial θεωρείται ότι έχει από τους πλέον στενούς δεσμούς με τη βιομηχανία, αλλά δεν είναι και το μόνο. Το Πανεπιστήμιο του Cambridge έλαβε περίπου 1,9 εκατ. λίρες - ή το 0,4% της συνολικής χρηματοδότησής του από εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου το 2016, σύμφωνα με έρευνα της ομάδας εκστρατειών «Zero Carbon Cambridge».

Μπορούν τα πανεπιστήμια να δικαιολογήσουν αυτές τις σχέσεις τους με τη συγκεκριμένη βιομηχανία; Το Imperial δηλώνει ότι συνεργάζεται με βιομηχανικούς εταίρους για να βρει λύσεις στην παγκόσμια ανάγκη για ενέργεια, παράλληλα με την έρευνα που αποσκοπεί στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ορυκτών καυσίμων. Υπερασπίζεται μάλιστα τις οικονομικές δοσοληψίες του με το επιχείρημα της επένδυσης στην έρευνα και την εκπαίδευση.

Πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, επικρίνει όμως τις προσπάθειές της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Η έκθεση προειδοποιεί ότι ο κόσμος χρειάζεται να μειώσει κατά 45% την ρύπανση άνθρακα μέχρι το 2030 για να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμό Κελσίου.

Η εικόνα είναι παρόμοια και στις ΗΠΑ, όπου ο Ben Franta, διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εκπονεί μια μελέτη που καταγράφει πόση έρευνα χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.  Ο Franta πιστεύει ότι υπήρξε μια «αόρατη αποικιοποίηση» του ακαδημαϊκού κόσμου από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Όπως λέει στον Guardian, όταν κάποιος μιλάει για αυτό το θέμα, η συνήθης αντίδραση είναι η έκπληξη. «Είναι σαν οι καπνοβιομηχανίες να χρηματοδοτούν έρευνες για τις επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία μας», σημειώνει χαρακτηριστικά, για να καταδείξει τη σαφή σύγκρουση συμφερόντων που υπάρχει σε αυτή τη σχέση.

Για το θέμα μιλάει στην εφημερίδα και ο Mat Hope, συντάκτης της ερευνητικής περιβαλλοντικής ιστοσελίδας DeSmog. Ο Hope βλέπει την υποστήριξη των πανεπιστημίων από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων ως μέρος μιας εσκεμμένης στρατηγικής για να αμβλύνουν την δημόσια εικόνα τους. «Προσπαθούν να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ως μέσο για την ενθάρρυνση ενός ευνοϊκού φορολογικού περιβάλλοντος και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των τοπικών κι εθνικών κυβερνήσεων προς όφελος τους», λέει.

Ακόμα και αν η δράση τους είναι αντικρουόμενες με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις για το κλίμα...

Από το tvxs

Σοκάρει το κόστος των «παγκόσμιων» πολέμων

iraq-polemos.jpg

AP Photos

19.11.2018, 18:47 | Ετικέτες:  πόλεμος, οικονομία, ΗΠΑ, φόροι

Συντάκτης: 

Μπάμπης Μιχάλης

Δέκα χρόνια από το κραχ του 2008, μια νέα «πολυπολική» παγκόσμια τάξη δείχνει να επικρατεί στον πλανήτη. Διαφορετικά κέντρα οικονομικής και πολιτικής επιρροής κυριαρχούν ανά την υφήλιο, αφήνουν πίσω τους την εποχή της παγκοσμιοποίησης και οξύνουν διαρκώς τον ανταγωνισμό στις μεταξύ τους σχέσεις.

Αντί συζήτησης, διαπραγμάτευσης, συμφωνιών διασφάλισης της παγκόσμιας ειρήνης, επικρατεί όλο και πιο συχνά μεταξύ τους η ένταση. Ο αυξανόμενος διαχωρισμός σε στρατόπεδα αντί της συνεργασίας ενισχύει όμως όλο και πιο πολύ τον κίνδυνο μιας γενικευμένης σύρραξης στο μέλλον.

Την ίδια στιγμή, ακόμη και ήπιοι πολιτικοί ηγέτες όπως η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, που μίλησε πρόσφατα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού, υπερθεματίζουν για αυξανόμενους εξοπλισμούς.

Ξυπνούν μνήμες Α’ Παγκόσμιου Πολέμου -ακριβώς εκατό χρόνια από το τέλος του- και των κινήσεων προετοιμασίας των μεγάλων δυνάμεων στις παραμονές του.

Ωστόσο οι πόλεμοι κοστίζουν πολύ σε ανθρώπινες ζωές και σε χρήμα, ενώ υποθηκεύουν το μέλλον των νεότερων γενεών. Κερδισμένοι στο τέλος βγαίνουν μόνο οι μέτοχοι των πολεμικών βιομηχανιών και βέβαια οι τραπεζίτες που τις χρηματοδοτούν.

Δύο σημαντικές μελέτες του Ινστιτούτου Watson του αμερικανικού Πανεπιστημίου Brown, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές, αποτιμώντας το κόστος του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

Τα νούμερα σοκάρουν. Το οικονομικό κόστος, μόνο για το αμερικανικό κράτος και τους φορολογούμενους πολίτες του, εκτιμάται σε περίπου... 6 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Το ανθρώπινο, σε μισό εκατομμύριο χαμένες ζωές - μόνο για τους πολέμους σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Πακιστάν, χωρίς δηλαδή να υπολογίζονται οι περισσότερο από μισό εκατομμύριο θάνατοι του πολέμου στη Συρία, οι πολλαπλάσιοι «έμμεσοι» θάνατοι, οι εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίες και τα εκατομμύρια προσφύγων.

Στις εκτιμήσεις τους για τον υπολογισμό του οικονομικού κόστους, οι αναλυτές του Watson δεν αρκούνται μόνο στις δαπάνες του υπουργείου Αμυνας για τις επεμβάσεις του αμερικανικού στρατού σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Συρία και άλλες περιοχές του πλανήτη.

Συμπεριλαμβάνουν αντίστοιχες δαπάνες του υπουργείου Εξωτερικών και του συνόλου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, τις καταβληθείσες αλλά και τις μελλοντικές δαπάνες για τη φροντίδα των βετεράνων στρατιωτών των πολέμων, τις επιπλέον -πέραν του προϋπολογισμού του υπουργείου Αμυνας- δαπάνες για τους πολέμους, τους τόκους των δανείων που συνήφθησαν για τη χρηματοδότηση των πολέμων, τις δαπάνες για την εσωτερική ασφάλεια.

Κερδισμένες οι βιομηχανίες

Οι αναλυτές καταλήγουν ότι το συνολικό οικονομικό κόστος του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» στο τέλος του οικονομικού έτους 2019 θα φτάνει τα 5,9 τρισ. δολάρια αντί του 1,7 τρισ. δολαρίων που υπολογίζει το Πεντάγωνο ώς τα τέλη του 2018.

Μάλιστα, καθώς το Πεντάγωνο δεν φαίνεται διατεθειμένο να κλείσει σύντομα αυτούς τους πολέμους, το κόστος προβλέπεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στη συνέχεια, αγγίζοντας τα 6,7 τρισ. δολάρια ώς το 2023. Και ενδεχομένως να πάει ακόμη ψηλότερα στη συνέχεια αν δεν σταματήσουν οριστικά οι πολεμικές επιχειρήσεις και ενώ ο αριθμός των βετεράνων και οι δαπάνες γι’ αυτούς αυξάνονται.

Ιδιαίτερη σημασία στην ανάλυση του Watson έχει η αναφορά στο κόστος χρηματοδότησης των πολέμων, από την οποία ως γνωστόν βγάζουν τα κέρδη τους οι τράπεζες και οι λοιποί πιστωτές.

Υπογραμμίζει ότι οι δαπάνες για τους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ δεν χρηματοδοτήθηκαν με ομόλογα πολέμου ή νέους φόρους αλλά με ελλείμματα και δανεισμό. Αυτό αυξάνει το κόστος των τόκων στις πολεμικές δαπάνες. Κόστος που έχει ήδη καλυφθεί ή πρόκειται να καταβληθεί στο μέλλον.

Το 2011, ο δρ Ryan Edwards είχε υπολογίσει ότι οι σωρευτικοί τόκοι πολεμικών πιστώσεων, ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων, θα άγγιζαν ώς το 2056 τα 7,9 τρισ. δολάρια.

Ωστόσο οι πολεμικές δαπάνες αυξήθηκαν σημαντικά έκτοτε και οι ΗΠΑ συνεχίζουν να χρηματοδοτούν τους πολέμους με δανεισμό. Κατά συνέπεια, το κόστος των τόκων -ή αλλιώς η πρόσοδος των τραπεζιτών- στις πολεμικές δαπάνες θα είναι πολλαπλάσιο... Τρελά κέρδη!

Ανθρώπινες απώλειες

Στην «απέναντι όχθη» όμως κείτονται πτώματα, εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίες, χιλιάδες ανάπηροι, εκατομμύρια πρόσφυγες.

Η δεύτερη ανάλυση του Ινστιτούτου Watson για το ανθρώπινο τίμημα του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» τσακίζει: Πάνω από 480.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν μεταξύ 2001 και 2017 στις στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Ιράκ. Εξ αυτών, πάνω από 244.000 ήταν οι άμαχοι.

Αρκετές φορές περισσότεροι φέρονται ότι είναι αυτοί που έχουν χάσει τη ζωή τους έμμεσα, δηλαδή λόγω των επιπτώσεων του πολέμου στην υγεία τους, π.χ. λόγω απώλειας πρόσβασης σε τροφή, νερό, φάρμακα, ηλεκτρικό ρεύμα κ.λπ.

Ο αμερικανικός στρατός έχασε περισσότερους από 7.000 στρατιώτες, ενώ ώς τα μέσα του 2015 είχε 57.000 τραυματίες.

Εξ αυτών, οι 1.645 παραμένουν καθηλωμένοι σε αναπηρικό καροτσάκι. Ακόμη, πάνω από 300.000 βετεράνοι υποφέρουν σήμερα από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, ενώ περί τους 6.000 αυτοκτονούν κάθε χρόνο.

Ο εκτοπισμός, τέλος, είναι μια διαρκής πραγματικότητα για όσους επλήγησαν από αυτούς τους πολέμους.

Ο συνολικός αριθμός των προσφύγων και των εκτοπισμένων στο εσωτερικό των χωρών, λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Ιράκ και Συρία, αγγίζει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τα 20 εκατομμύρια.

Από την ΕφΣυν

Συνεργοί στο ξέπλυμα τρεις τραπεζικοί κολοσσοί

24-danske_bank.jpg

20.11.2018, 15:23 | Ετικέτες:  τράπεζες, σκάνδαλα, μαύρο χρήμα, Εσθονία, Δανία

Συντάκτης: 

Μπάμπης Μιχάλης

Στο «μεγαλύτερο ξέπλυμα μαύρου χρήματος της ιστορίας» συμμετείχαν, όπως όλα δείχνουν, τρεις από τις μεγαλύτερες τράπεζες της υφηλίου.

Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιεύματα του ξένου Τύπου, η Deutsche Bank, η μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας, και σε μικρότερο βαθμό η JP Morgan Chase, η μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ, και ο -επίσης αμερικανικός- τραπεζικός κολοσσός Bank of America αποτέλεσαν επί χρόνια ανταποκρίτριες τράπεζες της εσθονικής θυγατρικής (Sampo Bank) της δανέζικης Danske Bank.

Η τελευταία φέρεται ότι από το 2007 έως το 2015 μετέφερε στη Δύση μέσω Εσθονίας περισσότερα από 200 δισ. ευρώ, ποσό που είναι περίπου 10 φορές το μέγεθός της.

Αυτά αποτελούσαν «μαύρο χρήμα» πελατών του εσθονικού υποκαταστήματος της Danske από τη Ρωσία και άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Προέρχονταν στο μεγαλύτερο μέρος τους από παράνομες δραστηριότητες και με τη βοήθεια της Danske και των «τριών μεγάλων τραπεζών» έμπαιναν νόμιμα στο τραπεζικό σύστημα της Βρετανίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών της Δύσης. Επενδύονταν μέσω εταιρειών-βιτρίνα σε ακίνητα, γιοτ κ.λπ.

Ως ανταποκρίτριες τράπεζες του εσθονικού υποκαταστήματος της Danske, οι Deutsche, JP Morgan και Bank of America εκτελούσαν τις περισσότερες διακρατικές συναλλαγές αυτής, μετατρέποντας μεταξύ άλλων και το ξένο συνάλλαγμα των πελατών της από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και τις άλλες χώρες σε δολάρια.

Το «πλυντήριο» ήρθε στο φως για πρώτη φορά στα τέλη του 2013 από τον τότε επικεφαλής trading της Danske στην Εσθονία, Χάουαρντ Γουίλκινσον. Ωστόσο η διοίκηση της Danske, που γνώριζε από το 2007, προσπάθησε να κουκουλώσει την υπόθεση.

Ξεκίνησε σχετική έρευνα μόλις το 2017 μετά από σειρά δημοσιευμάτων στη δανέζικη εφημερίδα Berlingske.

Σήμερα, εκτός της Δανίας, έρευνες για το σκάνδαλο διεξάγουν οι αρμόδιες αρχές της Εσθονίας, της Φινλανδίας, των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ελβετίας.

Ο Γουίλκινσον κατέθεσε χθες σε εξεταστική επιτροπή του δανέζικου Κοινοβουλίου και «έσφαξε» την Deutsche Bank. Χωρίς να την κατονομάσει -προκειμένου να μη φάει αγωγή- αλλά δίνοντας σαφέστατα στους Δανούς βουλευτές να καταλάβουν ότι πρόκειται για τη γερμανική τράπεζα, είπε ότι περισσότερα από τα μισά χρήματα από τα 200 δισ. ευρώ που ξεπλύθηκαν, διοχετεύτηκαν μέσω αμερικανικής θυγατρικής της Deutsche Bank.

«Αυτή ήταν η βασική ανταποκρίτρια τράπεζα για αμερικανικά δολάρια. Ηταν η τελευταία που σταμάτησε το 2015… τους πήρε 9 χρόνια», είπε σύμφωνα με το Bloomberg.

Ο Γουίλκινσον αποκάλυψε ακόμη στους Δανούς βουλευτές ότι του προσφέρθηκε πλουσιοπάροχο πακέτο αποζημίωσης προκειμένου να σιωπήσει. Ας σημειωθεί ότι τόσο η Deutsche Bank όσο και η Bank of America και η JP Morgan ερευνώνται σήμερα από τις αμερικανικές δικαστικές αρχές.

H τελευταία σταμάτησε να παρέχει υπηρεσίες ανταποκρίτριας τράπεζας στο εσθονικό υποκατάστημα της Danske Bank το 2013 ενώ οι υπόλοιπες δύο συνέχισαν για ακόμη δύο χρόνια.

Από την ΕφΣυν

Εκείνο τον Νοέμβρη...

17noembri-15.11.jpg

Συντάκτης: 

Ολύμπιος Δαφέρμος*

Πριν από το ξεκίνημα του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, ο φοιτητικός χώρος ήταν πλήρως διασπασμένος. Καμιά συλλογική εκδήλωση. Ανεξάρτητες παρέες υπήρχαν, με διάφορα ενδιαφέροντα. Σχέσεις μεταξύ των παρεών ελάχιστες. Κανείς δεν γνώριζε τι ρόλο παίζει ο άλλος.

Κάποιο απόγευμα, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, φοιτητές διορισμένοι στα διοικητικά συμβούλια των φοιτητικών συλλόγων μπαίνουν στην αίθουσα για ανακοινώσεις. Ηταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο. Εγινε αντιπαράθεση μαζί τους. Κάποιοι γνωριστήκαμε και δημιουργήθηκε αμέσως ο αντιστασιακός πυρήνας της σχολής.

Αμέσως μετά, η διορισμένη από το καθεστώς Διοικούσα Επιτροπή Συλλόγων ΕΜΠ οργανώνει, για πρώτη φορά, φοιτητική συγκέντρωση στο αμφιθέατρο Γκίνη, τον Ιανουάριο 1972.

Ο πυρήνας που μόλις είχε σχηματιστεί δραστηριοποιείται. Δεν είχαμε ιδέα από φοιτητικό συνδικαλισμό. Δεν ξέραμε τι διαφέρει η συγκέντρωση από τη συνέλευση, δεν ξέραμε πώς λειτουργεί η συνέλευση. Τι είναι σύλλογος.

Ψάξαμε και βρήκαμε προδικτατορικούς φοιτητές με συνδικαλιστική δράση.

Μας ενημέρωσαν, μας παρέπεμψαν στον Αστικό Κώδικα και μας έδωσαν καταστατικά των παλαιών φοιτητικών συλλόγων. Διαβάζαμε, ρωτούσαμε και συζητούσαμε.

Αποφασίσαμε να διαλύσουμε τη συγκέντρωση αφού δεν θα μπορούσαμε να την ελέγξουμε.

Στη συγκέντρωση τρέμαμε. Ηταν όμως ωραία τρεμούλα. Τη συγκέντρωση αυτή τη θυμάμαι περισσότερο από όλες τις μετέπειτα δράσεις μας. Η αντιπαράθεση με τους διορισμένους έγινε σε χαμηλούς τόνους.

Ζητήσαμε συνέλευση για να πάρουμε αποφάσεις, αμφισβητώντας τη σημασία της συγκέντρωσης. Εγινε κόντρα και η συγκέντρωση διαλύθηκε. Εμειναν μόνοι τους οι διορισμένοι στο αμφιθέατρο.

Αρχισαν οι κλήσεις στην Ασφάλεια, στην οποία οι φοιτητές δοκίμασαν τόσο τις απειλές όσο και τους άγριους ξυλοδαρμούς των ασφαλιτών. Εκεί προβάλαμε το άλλοθι των φοιτητικών προβλημάτων.

Ομως ξέραμε από την αρχή ότι η δράση μας στρεφόταν εναντίον της δικτατορίας.

Μετά τη συγκέντρωση αυτή άρχισε να υπάρχει μια σχετική κινητικότητα στον φοιτητικό χώρο, η οποία αυξάνεται με τη διαδικασία συλλογής υπογραφών για την προσφυγή στα δικαστήρια με το αίτημα του διορισμού νέων διοικητικών συμβουλίων στους φοιτητικούς συλλόγους και τη διενέργεια εκλογών.

Η διαδικασία αυτή επέτρεψε τη συγκρότηση του φοιτητικού χώρου.

Γνωριστήκαμε, αποκτήσαμε συνοχή και αρχίσαμε να απομονώνουμε δυναμικά τους διορισμένους. Οι τελευταίοι δεν μπορούσαν πια να σταθούν στο προαύλιο. Με κάθε αφορμή που δινόταν οργανώναμε κινητοποιήσεις.

Οσοι φοιτητές έβγαιναν μπροστά τούς καλούσαμε στους πυρήνες χωρίς άλλες διατυπώσεις. Αρκούσε ότι δημόσια τόλμησαν να εκφράσουν τη δημοκρατική τους άποψη. Δεν λαθέψαμε ούτε μια φορά.

Οι πυρήνες λειτουργούσαν περισσότερο σαν φιλικές παρέες. Η ζεστασιά στις σχέσεις, η αλληλοαποδοχή, ο αλληλοσεβασμός, ακόμη και όταν διαφωνούσαμε, ήταν μια όαση μέσα στη μουντή έρημο της χούντας.

Με εκλογές στους πυρήνες οργανώθηκε το Διαπολυτεχνειακό όργανο και αργότερα, με εκλογές επίσης, το Διασχολικό. Αυτά τα όργανα ήταν συντονιστικά και ανταλλαγής πληροφοριών και απόψεων και όχι καθοδηγητικά-ηγετικά.

Ταυτόχρονα, με την παράνομη οργάνωση του κινήματος λειτουργούν οι συνελεύσεις και οι συγκεντρώσεις, όπου εκλέγονται επιτροπές, τα ονόματα των οποίων δίδονται στη δημοσιότητα.

Επιτροπές και πυρήνες συνεργάζονται αρμονικά και στην πλειονότητά τους αποτελούνται από τους ίδιους φοιτητές.

Ο τρόπος λειτουργίας, δράσης και οργάνωσης του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος δεν μοιάζει καθόλου με εκείνο των αντιστασιακών οργανώσεων.

Πυρήνες, εκλεγμένες επιτροπές, «πηγαδάκια», μικροδιαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, δημοσιεύματα, ανακοινώσεις, κάτω από τα απειλητικά βλέμματα των ασφαλιτών, συνιστούν ένα πλέγμα δυναμικό, ζωντανό, ευέλικτο και τελικά επικίνδυνο για το καθεστώς.

Οι ασφαλίτες ψάχνουν για υποκινητές και παράνομες κομμουνιστικές οργανώσεις. Υποβαθμίζοντας το αυτόνομο κίνημα εκ των πραγμάτων του δίνουν χρόνο για να αναπτυχθεί.

Το φθινόπωρο 1972 διενεργούνται φοιτητικές εκλογές κάτω από άγρια τρομοκρατία και απροκάλυπτη νοθεία. Επιχειρούμε να επιβάλουμε ελεύθερες εκλογές. Δεν τα καταφέρνουμε, εκτός από δύο σχολές.

Η αντιπαράθεση όμως αυτή δείχνει ότι στους πανεπιστημιακούς χώρους το κίνημα είναι παντοδύναμο, δίχως αντιπάλους, εκτός των ασφαλιτών που σουλατσάρουν σε όλους τους χώρους απειλώντας και συλλαμβάνοντας τους αντιστασιακούς φοιτητές.

Ακολουθεί έξαρση του κινήματος στο Πολυτεχνείο τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο 1973, εισβολή της αστυνομίας, άγριοι ξυλοδαρμοί ακόμη και μέσα στην αίθουσα της συγκλήτου, κλείσιμο του Πολυτεχνείου, παραίτηση τη συγκλήτου.

Το καθεστώς, ανήμπορο να καταστείλει το κίνημα, διακόπτει την αναβολή στράτευσης δεκάδων φοιτητών και τους στέλνει στα στρατόπεδα. Ετσι προκαλεί την κατάληψη της Νομικής, στην οποία για πρώτη φορά το κίνημα έχει την ενεργή συμπαράσταση και μη φοιτητικού πληθυσμού.

Στον στρατό ο αγώνας δίνεται ώστε να μη φωνάξουμε συνθήματα υπέρ του καθεστώτος. Νομίζω τα καταφέραμε. Βρισκόμαστε υπό συνεχή παρακολούθηση. Οσοι ήταν οργανωμένοι πέρασαν από τα κολαστήρια της ΕΣΑ.

Καμιά σημασία δεν δώσαμε στην εκπαίδευση των όπλων, αν και οι περισσότεροι πιστεύαμε ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι αναπόφευκτος προκειμένου να περάσουμε στον σοσιαλισμό.

Αντιφατικό επίσης φαίνεται ή είναι και το γεγονός ότι, ενώ πιστεύαμε στην αναγκαιότητα του εμφυλίου, οργανώναμε ένα απολύτως ειρηνικό κίνημα και όχι παράνομες οργανώσεις δυναμικής δράσης, απέναντι σε μια βίαιη και παράνομη στρατιωτική δικτατορία, η οποία βασάνιζε, φυλάκιζε και τρομοκρατούσε κάθε άνθρωπο που τολμούσε να πει τη διαφορετική άποψή του. Ερώτημα προς ερμηνεία.

Εξέγερση Πολυτεχνείου. Μόλις την προηγούμενη μέρα είχα φτάσει στην Αθήνα μετά την επαναχορήγηση αναβολής στράτευσης στους στρατευμένους φοιτητές από τη δοτή κυβέρνηση Μαρκεζίνη.

Η παρουσία των στρατευμένων φοιτητών στο Πολυτεχνείο, που ήταν κουρεμένοι και κάποιοι με στρατιωτικά ακόμη, ανυψώνει το ηθικό των συγκεντρωμένων. Θεωρήθηκε νίκη του κινήματος, μια και ήταν πάγιο αίτημά του η επιστροφή τους.

Βρίσκομαι μπροστά σε ένα κίνημα που ξεπερνά και τους ίδιους τους φοιτητές που το προκάλεσαν. Πολύ περισσότερο εμένα που για εννέα μήνες βρισκόμουν στον στρατό.

Λίγο-πολύ, κοιτάζω τα πράγματα σαν χαμένος. Οντας ανένταχτος στερούμουν και γραμμής…

Εξαρση της καλής πλευράς των ανθρώπων. Της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, του αλληλοσεβασμού. Το άδολο ενδιαφέρον όλων για όλους.

Με την άδεια της συντονιστικής αναλαμβάνω να βοηθήσω τη διεξαγωγή της συνέλευσης των μαθητών. Βρίσκομαι στην εξής κατάσταση: οι μαθητές κάθονται ήσυχα και από το βήμα παρελαύνουν οι εκπρόσωποι των μικρών αριστερών οργανώσεων που προσπαθούν να μεταλαμπαδεύσουν στους μαθητές το άπλετο φως της οργάνωσής τους…

Ευτυχώς δίχως αντιρρήσεις, αποχωρούν και αφήνουν μόνους τους τούς μαθητές να συζητήσουν και να εκλέξουν την επιτροπή τους.

Η αυθόρμητη εξέγερση οδηγήθηκε σε μετωπική σύγκρουση με το αρματοφόρο καθεστώς. Το σύνθημα «ή τώρα ή ποτέ», που εξέφραζε με τον πλέον δραματικό τρόπο πως «μόνο εμείς υπάρχουμε», βρήκε την αιματηρή πραγμάτωσή του.

Οι οργανωμένες δυνάμεις όχι μόνο δεν μπόρεσαν να επηρεάσουν την εξέλιξη της εξέγερσης αλλά, αντίθετα, κατά τη διάρκεια του τριημέρου, διαλύθηκαν με την ουσιαστική έννοια του όρου. Οι «γραμμές» δεν τηρήθηκαν. Οι καθοδηγητές απέτυχαν. Τα μέλη αυτονομήθηκαν.

Τα αριστερά ηγετικά σχήματα δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να προσαρμόσουν τη θεωρία τους στην πραγματικότητα. Αντίθετα… Επόμενο ήταν, λοιπόν, και στο Πολυτεχνείο να βρεθούν εκτός πραγματικότητας.

Αυτό το αυτόνομο κίνημα, που δεν είχε καθοδηγητές και οπαδούς, αλλά μόνο συμμετέχοντες, είχε πάθος, ένταση, ενέργεια, συγκινήσεις, χαρά, ανιδιοτέλεια, αξιοπρέπεια, συντροφικότητα και φιλία.

Η αίσθηση ότι συμμετείχες στη δημιουργία ιστορικών γεγονότων σού έδινε μια πληρότητα που άγγιζε τα όρια της ευτυχίας.

(*) Ο Ολύμπιος Δαφέρμος ήταν φοιτητής της σχολής Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων του ΕΜΠ την περίοδο της δικτατορίας. Συμμετείχε στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, στρατεύτηκε από το καθεστώς και υπήρξε μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της κατάληψης του Πολυτεχνείου. Εχει γράψει σημαντικές μελέτες για το φοιτητικό κίνημα.

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι η μαρτυρία «Από την ελπίδα στην απόγνωση, 1973-2013» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Από την Εφημερίδα των Συντακτών

Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα: Το ανολοκλήρωτο κίνημα

polytexneio-epeteios.jpg

Συντάκτης: 

Ολύμπιος Δαφέρμος*

Πολύς λόγος έγινε, κατά τα πρώτα χρόνια του Μνημονίου, για την πολιτεία και διαδρομή της «γενιάς του Πολυτεχνείου» κατά τη Μεταπολίτευση.

Σχεδόν όλα τα αμαρτήματα της Μεταπολίτευσης σε αυτή χρεώθηκαν – το ίδιο συνέβη και στη Γαλλία με τον Μάη του 1968. Εως και άχρηστη γενιά χαρακτηρίστηκε!

Υπήρξε όμως δρώσα η γενιά κατά τη Μεταπολίτευση;

Υπήρξε, δηλαδή, έστω και ένα μέρος της που πήρε πολιτικές ή άλλες πρωτοβουλίες και έδρασε επηρεασμένο από τα ιστορικά γεγονότα, τα ήθη, τη λειτουργία και τη δράση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος (αφκ);

Τέτοιο φαινόμενο δεν υπήρξε κατά τη Μεταπολίτευση. Η λεγόμενη γενιά του Πολυτεχνείου έπαψε να υπάρχει από τις 18 Νοεμβρίου 1973.

Το αφκ και το Πολυτεχνείο έναν στόχο είχαν: τον εξοστρακισμό της χούντας από την εξουσία και δευτερευόντως την απεξάρτηση της χώρας από τις ΗΠΑ.  Οι θέσεις του και τα συνθήματά του αυτό έδειχναν.

Για τη μετά τη χούντα εποχή δεν είπε απολύτως τίποτα. Δεν ήταν ένα κίνημα καθολικής αμφισβήτησης όπως εκείνα στην Ευρώπη. Ούτε καν τις απαρχαιωμένες εξουσιαστικές δομές του ελληνικού Πανεπιστημίου αμφισβήτησε!

Αντίθετα, μάλλον με σεβασμό τις αντιμετώπιζε, τουλάχιστον στο Πολυτεχνείο, σε αντίθεση με τον γαλλικό Μάη!

Αμφισβήτησε μόνο τη χουντική τάξη πραγμάτων. Ενώ στην οργάνωση, λειτουργία και δράση του ήταν ανατρεπτικό, οι πολιτικές του θέσεις δεν ξεπερνούσαν το αίτημα να ανατραπεί το δικτατορικό καθεστώς.

Ας δούμε, όμως, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κινήματος, τα οποία δεν κατάφερε να θεωρητικοποιήσει και να συγκροτήσει θέσεις για τη μετά τη δικτατορία εποχή.

Το αφκ, κάτω από τις σκληρές συνθήκες της δικτατορίας, λειτούργησε αμεσοδημοκρατικά. Η οργάνωσή του δομήθηκε «από τα κάτω». Δεν επέλεξε ηγεσία αλλά ανακλητούς εκπροσώπους, οι οποίοι είχαν έναν συντονιστικό ρόλο και δεν αποφάσιζαν ερήμην των αντιστασιακών πυρήνων των σχολών.

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι αποφάσεις, είτε στις συνελεύσεις είτε στους πυρήνες των σχολών, ήταν συναινετικές, δηλαδή ομόφωνες.

Το κίνημα ήταν αυτόνομο. Ποτέ δεν καθοδηγήθηκε ούτε προσέτρεξε για βοήθεια σε κέντρα εκτός φοιτητικού χώρου.

Ηταν ένα αντιαυταρχικό, αντιιεραρχικό και βαθύτατα δημοκρατικό κίνημα.

Δεν είχε οικονομικά και συνδικαλιστικά αιτήματα. Το πολιτικό του αίτημα αφορούσε όλη την κοινωνία.

Δεν ήταν εθνικιστικό. Αντίθετα είχε και διεθνιστικά χαρακτηριστικά.

Δεν είχε ιδεολογική ομοιομορφία. Στις γραμμές του έδρασαν το σύνολο των αριστερών και αμφισβητησιακών δυνάμεων, χωρίς καμιά να το καθορίσει.

Κυριαρχούσε η αλληλεγγύη μεταξύ των ενεργοποιημένων φοιτητών, κυρίως μετά τα σκληρά χτυπήματα του καθεστώτος.

Ζητούσε δημοκρατία και λειτουργούσε δημοκρατικά. Ζητούσε ελευθερία και εκφράζονταν ελεύθερα, και προς τα μέσα και προς τα έξω, όλοι οι συμμετέχοντες. Υπήρξε συσχέτιση μέσων και σκοπού.

Δεν θέλησε ποτέ να έρθει σε καμιά διαπραγμάτευση με το καθεστώς.

Ολα τα παραπάνω χαρακτηριστικά του -αυτονομία, αυτοοργάνωση, εθελοντική συνεργασία, άμεση δημοκρατία-συναίνεση, μη ιεραρχική διαδικασία λήψης αποφάσεων, αλληλοβοήθεια, καθολική άρνηση διαπραγμάτευσης με την εξουσία, άμεση δράση (στη δράση του προεικονίζεται η κοινωνία που θέλει να δημιουργήσει) και απόλυτη συμφωνία μέσων και σκοπού- συνθέτουν τις αρχές οργάνωσης, λειτουργίας και δράσης των αναρχικών, σύμφωνα με τον Ντ. Γκρέμπερ.

Ολα τα παραπάνω το κίνημα ποτέ δεν τα πρόβαλε, ούτε προς τα μέσα ούτε προς τα έξω, ως ιδεολογικές και πολιτικές του θέσεις. Παρέμεινε ένα κίνημα με έναν γενικό αριστερό προσανατολισμό, χωρίς ούτε αυτόν να τον εξειδικεύσει.

Ηταν επόμενο, λοιπόν, η κατάρρευση της δικτατορίας να βρει τους φοιτητές «άοπλους» και αμήχανους.

Η εμπειρία του κινήματος, από κάθε φοιτητή ξεχωριστά, δεν σημαίνει ότι συνειδητοποίησε τη φυσιογνωμία του και τα νέα πολιτικά ήθη που κόμισε.

Γι’ αυτά τα ζητήματα δεν έγινε καμιά συζήτηση, ούτε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας –δεν ήταν δυνατόν– ούτε και αμέσως μετά.

Στη Μεταπολίτευση το τοπίο, στον αριστερό χώρο, καθορίστηκε απολύτως από τις οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς, μικρές και μεγάλες, τις οποίες δεν συνέφερε να συζητηθούν τα ήθη του αφκ, αφού αυτά αντιστρατεύονταν τα χαρακτηριστικά της δικής τους οργάνωσης και λειτουργίας.

Στη Μεταπολίτευση οι φοιτητές του αφκ μοιάζουν κομφορμιστές. Δεν έχουν επεξεργασμένες θέσεις, τέτοιες που θα τους επέτρεπαν να αμφισβητήσουν τη νέα πραγματικότητα και να χαράξουν έναν ριζοσπαστικό δρόμο αντίδρασης βασισμένο στις δικές τους εμπειρίες.

Ετσι γίνονται εύκολη «βορά» των αριστερών κομμάτων και οργανώσεων, στις οποίες δεν μπόρεσαν να κομίσουν τίποτα, και του οικονομικοκοινωνικού συστήματος, του οποίου δεν αμφισβήτησαν ούτε τη λογική ούτε και την ηθική.

Με ποια ιδεολογικοπολιτική συγκρότηση θα το έκαναν;

Ελάχιστοι πήραν διακεκριμένες πολιτικές θέσεις χωρίς να «δείξουν» ένα διαφορετικό πολιτικό στίγμα.

Κάποιοι άλλοι ιδιώτευσαν μελαγχολώντας. Κομμάτια και θρύψαλα!

Σε κάθε περίπτωση η όποια πορεία ήταν προσωπική και όχι της γενιάς. Κινήματα ή άλλες πρωτοβουλίες εμπνεόμενες από του αφκ δεν υπήρξαν στη Μεταπολίτευση.

Ποια ευθύνη, λοιπόν, μπορεί να έχει η γενιά (που δεν υπήρξε στη Μεταπολίτευση) για τη σημερινή θλιβερή πραγματικότητα της χώρας;

Οι παρακαταθήκες της είναι γνωστές: αντίσταση, ανιδιοτέλεια, δημοκρατική λειτουργία, ελευθερία, αυτονομία, χειραφέτηση, πολιτικό ήθος, κοινωνική ευαισθησία, αξιοπρέπεια κ.ά.

Η Μεταπολίτευση τους γύρισε την πλάτη!

Επίμετρο: Στη Μεταπολίτευση, στον δημόσιο λόγο η «νεολαία» μετατρέπεται από απειλή σε εγγυητή της δημοκρατικής ομαλότητας και ελπίδα για το μέλλον.

Γι’ αυτό και η «γενιά του Πολυτεχνείου» δαιμονοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια. Χρεώθηκε την ηχηρή διάψευση ουτοπικών προσδοκιών (Εφη Αβδελά, «Αυγή» 9.11.14)».

ΥΓ. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον να εξεταστούν οι διαφορές του αφκ και των φοιτητικών κινημάτων των ευρωπαϊκών χωρών, την αντίστοιχη περίοδο, και ιδιαίτερα του γαλλικού Μάη. Τα κινήματα αυτά άσκησαν θεμελιακή κριτική στο σύνολο του συστήματος και στις εξουσιαστικές δομές του, έτσι που μετά το τέλος τους να έχουν επηρεάσει σημαντικά και τη λογική της εξουσίας και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις.

*επίτιμος σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Από την Εφημερίδα των Συντακτών