Τα σκάνδαλα πλημμύρισαν τον κόσμο. Πλημμύρισαν την Ελλάδα.
Πολύς λόγος γίνεται στη χώρα μας για την αστυνομική και κουτσομπολική πλευρά τους. Ουδείς, σχεδόν, ασχολείται με τα γενεσιουργά αίτια τους. Οι προσπάθειες να αποδοθούν σε άτομα μειωμένης ηθικής δεν απαντά ούτε ερμηνεύει την εκτεταμένη διαφθορά. Δεν βρέθηκαν ξαφνικά ή με βάση μια συνωμοσία όλοι οι διεφθαρμένοι σε θέσεις «κλειδιά», είτε αφορούν κυβερνητικές θέσεις είτε τη δημόσια διοίκηση είτε, ακόμη, το χώρο των ιδιωτικών επιχειρήσεων και συναλλαγών .Είναι προφανές ότι δεν στελέχωσε κανείς τις εφορίες και τις πολεοδομίες με διεφθαρμένους υπαλλήλους. Αντίθετα οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται για «λάδωμα». Και οι υπάλληλοι τους, αν δεν εκβιάζουν τον πολίτη, ενδίδουν στον πειρασμό.
Η διαφθορά, όχι μόνο στην Ελλάδα, έχει πάρει διαστάσεις φαινομένου, το οποίο, βέβαια, δεν ερμηνεύεται με τη «θεωρία» των διεφθαρμένων προσώπων. Γιατί, αν μη τι άλλο, τίθεται αμέσως το ερώτημα ποιός διέφθειρε αυτά τα άτομα. Συνεπώς, πέραν της προσωπικής ευθύνης, πρέπει να αναζητηθούν τα κοινωνικά και πολιτικά αίτια, τα οποία εκτρέφουν το φαινόμενο της διαφθοράς.
Παρακάτω θα προσπαθήσω να αναφέρω σύντομα μερικές από τις αιτίες , οι οποίες, κατά τη γνώμη μου, δημιουργούν ένα ευνοϊκό πλαίσιο εκδήλωσης της διαφθοράς.
- Η κυρίαρχη ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού καλλιεργεί και αναπτύσσει τον ατομικισμό, του οποίου η ανάπτυξη έρχεται σε αντίθεση με την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης και ευθύνης. Αναπτύσσεται έτσι, εκ των πραγμάτων, μια αντιπαλότητα μεταξύ των ανθρώπων της κάθε μικροκοινωνίας και όχι μόνο.
Κάθε ένας, στην προσπάθεια του να υπηρετήσει αποκλειστικά τα συμφέροντα του δεν αισθάνεται την υποχρέωση να υπηρετήσει το κοινωνικό σύνολο .Έτσι ο υπάλληλος και ο έχων κρατική εξουσία οδηγείται σχετικά εύκολα στη διαφθορά εκμεταλλευόμενος τη θέση του, προς ίδιον όφελος.
- Προς ενίσχυση των παραπάνω είναι και το γεγονός ότι σήμερα η κοινωνία δεν έχει αξίες πέραν εκείνων της κατανάλωσης και του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού.
Η έλλειψη αξιακού συστήματος αφήνει ελεύθερο το πεδίο στην διαφθορά .Επίσης ο καταναλωτισμός και οι προσπάθειες για εύκολο πλουτισμό ωθούν τα πράγματα προς την ίδια κατεύθυνση.
- Η έλλειψη συλλογικής προοπτικής – οράματος- και ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο οδηγεί τους ανθρώπους στο να ζήσουν έντονα το παρόν. Όχι βέβαια πνευματικά αλλά υλικά. Αυτό οφείλεται στη κατάρρευση των οραματικών ιδεολογιών- κυρίως της Αριστεράς- και στο ότι δεν πιστεύουν πια οι άνθρωποι ότι η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος εγγυάται ένα καλύτερο αύριο.
Κοινωνία που δεν πιστεύει στο μέλλον στρέφεται αυτοκαταστροφικά και με ένταση ένταση στο παρόν . Το παρόν όμως, σύμφωνα με την επικρατούσα ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού, απαιτεί χρήματα ,πολλά χρήματα, για τις υλικές απολαύσεις και για τις ολοένα αυξανόμενες, τεχνητά, ανάγκες.
- Στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και του καταναλωτισμού δεν αντιπαραβάλλεται ένα άλλο αξιακό σύστημα . Η Αριστερά, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο, βρίσκεται σε ολόπλευρη κρίση, τα συνδικάτα επίσης, όπως και όλες σχεδόν οι συλλογικές προσπάθειες , οι οποίες στοχεύουν στην κοινωνική αλληλεγγύη, στη κοινωνική δικαιοσύνη, στην ισότητα, στην ισονομία, στην ισοπολιτεία, στην ειρήνη και στην προστασία του περιβάλλοντος.
- Το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε κρίση. Αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σήμερα. Όλο και λιγότερο σοβαροί άνθρωποι επιλέγουν να ασχοληθούν με την πολιτική. Η πολιτική εξουσία όμως , εκτός των άλλων, έχει και παιδευτικό ρόλο. Ο λόγος και η πράξη των πολιτικών προσώπων- της πολιτικής εξουσίας- λειτουργούν παραδειγματικά για τους πολίτες. Δεν μπορεί, επομένως, να υπάρχει μια αναποτελεσματική, ψευδόμενη και διεφθαρμένη εξουσία, η οποία να απαιτεί από τους πολίτες και τους δημόσιους υπαλλήλους να τηρούν τους νόμους και να το επιτυγχάνει.
Όλα τα παραπάνω συνιστούν ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό πλαίσιο ανάπτυξης της διαφθοράς και πολύ περισσότερο θα συμβαίνει αυτό όταν δεν συγκροτούνται συλλογικές αντιστάσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι και όταν οι διανοούμενοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ,ερωτοτροπούν με την εξουσία χωρίς να αρθρώνουν ένα κριτικό, αξιακό και ανατρεπτικό λόγο.
Αυλώνας 2008
Ολύμπιος Δαφέρμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου