Παιδεία: ποια συναίνεση; 

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών 20-1-16) 

paideia_sxoliki_aithousa.jpg

Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης έχουν καταλήξει ότι η ενεργός, θεματική, ομαδική και ερευνητική μάθηση έχει καλύτερα αποτελέσματα από την παροχή τεμαχισμένης γνώσης | EUROKINISSI/ ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΑΡΑΣ

20.01.2016, 15:16 | Ετικέτες:  Παιδεία, εκπαίδευση, σχολεία, μαθητές, καθηγητές, εκπαιδευτικοί,τεχνολογία

Συντάκτης: 

Ολύμπιος Δαφέρμος*

Αλλη μια φορά εθνικός διάλογος για την παιδεία, έστω και αν οι προηγούμενοι δεν άφησαν τίποτα. Και δεν άφησαν τίποτα γιατί το ζήτημα της παιδείας έχει ισχυρή την ιδεολογική διάσταση.

Ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου, έμμεσα, και η επιλογή της διδακτέας ύλης, άμεσα, επηρεάζουν τη διαμόρφωση του τρόπου σκέψης, την αντίληψη, τη συμπεριφορά, τις αξίες και τις στάσεις των μαθητών, άρα και τη θέση τους απέναντι στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Η εκπαίδευση διαμορφώνει ή προσπαθεί να διαμορφώσει την προσωπικότητα του νέου ανθρώπου. Επομένως ποια συναίνεση μπορεί να επιτευχθεί μεταξύ πολιτικών δυνάμεων με διαφορετική ιδεολογία; Ας πάρουμε τρία παραδείγματα που αφορούν τρεις διαφορετικές ιδεολογίες.

Αν οι νεοναζί οργάνωναν την εκπαίδευσή τους θα προσπαθούσαν να διαμορφώσουν συνειδήσεις αυταρχικές, υπάκουες, δογματικές, αντιδημοκρατικές, φανατικές, ρατσιστικές, βίαιες, φιλοπόλεμες κ.ά.

Στα γερμανικά σχολεία των ναζί δίδασκαν τη φυλετική βιολογία και είχαν πέντε ώρες την ημέρα σωματική άσκηση, για λόγους πειθαρχίας και ως προετοιμασία για τη στρατιωτική εκπαίδευση.

Η διδακτέα ύλη είχε έντονα προπαγανδιστικό χαρακτήρα. Ηταν θεσμός πολιτικού και ιδεολογικού ελέγχου. Ηθελαν να διαπλάσουν το άτομο-ναζί.

Αν ένας ακραίος νεοφιλελεύθερος, καλός μαθητής του Φρίντμαν, οργάνωνε το σχολείο του, θα προσπαθούσε να διαμορφώσει προσωπικότητες που θα τις χαρακτήριζε ο ατομισμός, ο εγωισμός (έναντι του κοινού καλού), ο ανταγωνισμός, ο ωφελιμισμός, ο καταναλωτισμός, η τάση απόκτησης χρήματος και δημοσιότητας, η κοινωνική σκληρότητα και ο αμοραλισμός.

Αν, τέλος, η Αριστερά, που δεν ξεχνά τον ουμανισμό της, οργάνωνε το εκπαιδευτικό της σύστημα, θέλω να πιστεύω ότι θα ήθελε να διαμορφώσει προσωπικότητες με στέρεη γενική παιδεία ανοιχτών οριζόντων, που θα τις χαρακτήριζε ο ανθρωπισμός, η σφαιρική προσέγγιση της γνώσης, η δημοκρατική συνείδηση, η συνεργασία, η ευθύνη, η κοινωνική συνείδηση, η αποδοχή του διαφορετικού, η κριτική-ανατρεπτική σκέψη, η αλληλεγγύη, η δημιουργικότητα, η πρωτοβουλία, η ανιδιοτέλεια, η ισότητα, η ικανότητα αντιμετώπισης του απρόσμενου, η ηθική, η αξιοπρέπεια και η γενναιοδωρία.

Είναι φανερό πως τα τρία αυτά αξιακά συστήματα τα χωρίζει χάος. Επομένως ποια συναίνεση και με ποιους; Εκτός αν θέλουμε να μερεμετίσουμε το ήδη υπάρχον σύστημα.

Σήμερα στην παραγωγική διαδικασία, που έχει ενσωματώσει τις νέες τεχνολογίες, η οργάνωση της εργασίας βασίζεται στις πολυεπιδέξιες, πολυειδικευμένες ημιαυτόνομες ομάδες εργασίας, οι οποίες καλούνται, όχι μόνο να παράγουν προϊόντα, αλλά να καινοτομούν σε μεθόδους και προϊόντα, να έχουν την ευθύνη της εργασίας τους, να συνεργάζονται αρμονικά τόσο μεταξύ τους όσο και με τις άλλες ομάδες με τις οποίες δημιουργούν δίκτυα, να είναι επινοητικές, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να διαθέτουν κριτικό-ανατρεπτικό πνεύμα, να γνωρίζουν το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας και να διαθέτουν ευελιξία.

Η ομάδα αναλαμβάνει ολοκληρωμένα έργα και όχι κάποιο τμήμα τους. Στο πλαίσιο της λειτουργίας της ομάδας ενθαρρύνεται η έκφραση διαφορετικής γνώμης.

Μια αριστερή εκπαίδευση, όπως περιγράφηκε παραπάνω, είναι προφανές ότι προετοιμάζει καλύτερα τον νέο εργαζόμενο για την ένταξή του στην παραγωγική διαδικασία.

Επιπλέον τον εφοδιάζει με εκείνες τις γνώσεις και τις ικανότητες ώστε να είναι σε θέση να καταλαβαίνει το, όλο και πιο σύνθετο, παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι. Τον βοηθά, δηλαδή, να γίνει πολίτης και να παίρνει υπεύθυνη θέση απέναντι στα πολιτικά πράγματα. Τον βοηθά, επίσης, να συγκροτήσει το δικό του νόημα και να μην υιοθετεί άκριτα νοήματα άλλων.

Το σημερινό δασκαλοκεντρικό σχολείο της αποστήθισης, της τεμαχισμένης γνώσης, του κομφορμισμού και της συμμόρφωσης δεν μπορεί να εκπαιδεύσει ανθρώπους έτσι που να μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις τού σήμερα και του αύριο.

Οι νέοι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να φτιάξουν τον δικό τους κόσμο και να «απαντήσουν» στην απειλή της περιβαλλοντικής καταστροφής και στην οικονομική ανισότητα που στέλνει εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης, έπειτα από μελέτες και έρευνες δεκαετιών, έχουν καταλήξει ότι η ενεργός, θεματική, ομαδική και ερευνητική μάθηση έχει καλύτερα αποτελέσματα από την παροχή τεμαχισμένης γνώσης σε ένα πλαίσιο ανταγωνιστικής και μετωπικής διδασκαλίας.

Μέσω αυτών των τρόπων μάθησης αναπτύσσονται οι κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασία, αλληλεγγύη, πρωτοβουλία, επινοητικότητα, ανάληψη ευθύνης, ενσυναίσθηση κ.ά.), αναπτύσσεται η ικανότητα για σφαιρική προσέγγιση της πραγματικότητας, μαθαίνουν οι μαθητές πώς να μαθαίνουν, αναπτύσσεται η κριτική ικανότητα, η αναλυτική και συνθετική σκέψη, προάγεται η αντιρατσιστική στάση, αξιοποιώντας και όχι αποκλείοντας τη διαφορετικότητα, και δίνονται στους μαθητές ευκαιρίες να ανιχνεύσουν τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Επίσης, αναπτύσσεται η δημοκρατική και η κοινωνική συνείδηση των νέων ανθρώπων.

Σήμερα η Αριστερά θα μπορούσε να επιχειρήσει, πειραματικά, ένα αντιαυταρχικό σχολείο ανοιχτό όλη τη μέρα, σε συνεχές δούναι και λαβείν με την τοπική κοινότητα, οργανωμένο στη βάση εργαστηρίων και σπουδαστηρίων, που θα επιτρέπει και θα προτρέπει τους μαθητές να πειραματίζονται και να ερευνούν, να συντάσσουν ομαδικές και ατομικές εργασίες και να κατασκευάζουν έργα.

Μέσα από αυτήν τη διαδικασία κάθε μαθητής, ακολουθώντας τον δικό του δρόμο με τον δικό του ρυθμό, δίχως ανταγωνισμούς, αλλά με συνεργασία, ανακαλύπτει τον εαυτό του και καλλιεργεί τις δεξιότητές του, αναπτύσσοντας ολόπλευρα την προσωπικότητά του.

Ενα σχολείο δίχως τάξεις και ηλικιακές ταξινομήσεις γίνεται ελκυστικό, γοητευτικό και παραγωγικό, προετοιμάζοντας τους μαθητές του για μια δυναμική και όχι κομφορμιστική ένταξη στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει ένα τέτοιο σχολείο. Η Αριστερά, στο σύνολό της, είναι οργανωμένη ιεραρχικά και συγκεντρωτικά, γεγονός που, εν μέρει τουλάχιστον, την ακυρώνει. Επιπλέον δεν έχει να επιδείξει κάποιο σχολείο το οποίο στόχευε να δημιουργήσει χειραφετημένες και αυτόνομες προσωπικότητες.

Τα εμβληματικά σχολεία, όπως το Σάμερχιλ, το σύγχρονο σχολείο του Φερέρ ή το Πειραματικό Λύκειο του Οσλο κ.ά. περισσότερο εντάσσονται στον ελευθεριακό χώρο παρά στην Αριστερά! Ιδωμεν.

ΥΓ.1 Ολες οι μεταρρυθμίσεις στη Μεταπολίτευση, αν εξαιρέσουμε το Πολυκλαδικό Λύκειο και κάποιες περιθωριακές ρυθμίσεις, στάθηκαν μόνο στη δομή και την οργάνωση της εκπαίδευσης και όχι στη μαθησιακή διαδικασία. Αγνόησαν, δηλαδή, την «καρδιά» του όλου ζητήματος.

ΥΓ.2 Οχι άλλη πρόχειρη μεταρρύθμιση στην πολύπαθη ΤΕΕ. Οποιες αλλαγές και να γίνουν δεν πρόκειται να βελτιωθεί. Αυτό έχει δείξει η εμπειρία (μάλλον και παγκόσμια). Ο μόνος τρόπος βελτίωσής της είναι η ενοποίησή της με τη γενική εκπαίδευση. Η εμπειρία του Πολυκλαδικού Λυκείου αυτό έδειξε.

* επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Πωλητήρια αξιολογήσεων έναντι αμοιβής

oikoi_axiologisis.jpg

Σαν να μην άλλαξε τίποτα από το 2008, οι γνωστοί οίκοι συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τις αμφιλεγόμενες πρακτικές του παρελθόντος, αψηφώντας παντελώς κανονισμούς και νομοθεσία | AP PHOTO/ RICHARD DREW

18.01.2016, 17:31 | Ετικέτες:  οικονομία, κρίση, ΗΠΑ, χρηματοπιστωτικός τομέας

Συντάκτης: 

Μπάμπης Μιχάλης

Εμειναν ατιμώρητοι, γι’ αυτό και συνεχίζουν να λειτουργούν ως... «ψιλικατζίδικα αξιολογήσεων».

Ο λόγος για τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι οκτώ χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και το κραχ στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τις αμφιλεγόμενες πρακτικές του παρελθόντος αψηφώντας παντελώς κανονισμούς και νομοθεσία.

Οι οίκοι αξιολόγησης διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της φούσκας στην αμερικανική αγορά στεγαστικής πίστης την προηγούμενη δεκαετία και το οδυνηρό σκάσιμό της, που προκάλεσε ζημιές τρισ. δολαρίων, κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ύφεση και χρόνια καθίζηση της παγκόσμιας οικονομίας, εκατομμύρια άστεγους και άνεργους σε όλον τον πλανήτη.

Εχοντας ως βασικούς τους πελάτες τούς εκδότες των χρηματοπιστωτικών προϊόντων, οι οίκοι είχαν ανέκαθεν συμφέρον να κάνουν ό,τι οι τελευταίοι τούς ζητούν, να τους προσφέρουν τις υψηλότερες αξιολογήσεις.

Επί της ουσίας, η δουλειά τους με τα χρόνια ήταν να πουλούν αξιολογήσεις, ήταν «ψιλικατζίδικα αξιολογήσεων».

Σ’ αυτό το πλαίσιο, επί σειρά ετών αξιολογούσαν με την υψηλότερη βαθμίδα ΑΑΑ όχι μόνο τα ασφαλή επενδυτικά προϊόντα που οι εκδότες των χρηματοπιστωτικών προϊόντων τούς ανέθεταν να αποτιμήσουν αλλά και «σκουπίδια με χαρτί περιτυλίγματος» που δεν άξιζαν δεκάρα, όπως τα γνωστά «τοξικά» ομόλογα που δομήθηκαν από τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ.

Προκειμένου να μη χάσουν πελάτες, οι οίκοι δεν δίστασαν να βάλουν στην άκρη εσωτερικούς ελέγχους, ποσοτικά μοντέλα, πρότυπα αξιολόγησης, κανόνες που όφειλαν να τηρούν προκειμένου η εκτίμησή τους να είναι αντικειμενική και ασφαλής για τους επενδυτές.

«Αξιολογούμε κάθε συμφωνία, κάθε προϊόν που μας φέρνουν. Θα μπορούσαν να έχουν δομηθεί από... αγελάδες, εμείς θα τα αξιολογήσουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά εκείνη την εποχή σε email που αποκαλύφθηκε στις έρευνες του Κογκρέσου υπάλληλος της Standard & Poor’s.

Παραβιάζουν κανονισμούς

Παρ’ όλα αυτά οι οίκοι, όπως και αρκετοί άλλοι υπεύθυνοι της κρίσης, δεν πλήρωσαν για την τεράστια ζημιά που προκάλεσαν. Τους επετράπη μετά την κρίση η διατήρηση τόσο του παραπάνω διάτρητου από τη σύγκρουση συμφερόντων επιχειρηματικού μοντέλου όσο και της σημασίας των αξιολογήσεών τους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Πρόσφατη έκθεση, που δημοσιοποίησε το Γραφείο Πιστωτικών Αξιολογήσεων (OCR) της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC), αλλά «χάθηκε» μέσα στις γιορτές, έδειξε ότι απούσης της τιμωρίας και της ισχυρής επιβολής των κανονισμών, οι οίκοι δεν άλλαξαν καθόλου τη συμπεριφορά τους.

Η έκθεση τoυ OCR δεν ταυτοποιεί, δυστυχώς, τους οίκους αξιολόγησης που παραβιάζουν τους κανονισμούς και έχουν πλημμελείς εσωτερικούς ελέγχους.

Τους κατατάσσει όμως σε μεγάλους και μικρούς, όπου μεγάλοι είναι οι γνωστοί Standard & Poor’s, Moody’s, Fitch, ενώ μικροί 7 μικρότερες αμερικανικές εταιρείες αξιολόγησης.

Μεταξύ των δεκάδων παραβιάσεων των κανονισμών και των... ρηξικέλευθων πρακτικών που ξεσκεπάζει η έκθεση διαπιστώνονται και τα παρακάτω:

① Σε αναρίθμητες περιπτώσεις δύο από τους μεγάλους οίκους και ένας από τους μικρούς δεν τηρούσαν τις πολιτικές και τις διαδικασίες των αξιολογήσεών τους, τα κριτήρια ή δεν εφάρμοζαν τα ποσοτικά τους μοντέλα.

② Ενας υπάλληλος μεγάλου οίκου παρατήρησε ένα λάθος στους υπολογισμούς που έγιναν για την εξαγωγή μιας αξιολόγησης.

Ωστόσο, ο οίκος δεν αποκάλυψε ούτε το λάθος ούτε τις επιπτώσεις του στις μεταγενέστερες δημοσιεύσεις. Αντίθετα, περιέγραφε σ’ αυτές με ανακρίβεια τη μεθοδολογία που χρησιμοποίησε για κάποιες από τις επίσημες αξιολογήσεις του.

③ Παρ’ ότι οι αναλυτές ενός μεγάλου οίκου πληροφορήθηκαν τα λάθη εξωτερικών μοντέλων που χρησιμοποιούσαν για τον καθορισμό των αξιολογήσεων, κανείς δεν αποτίμησε τις επιπτώσεις τους ούτε μίλησε στους υπόλοιπους υπαλλήλους, όπως όφειλε βάσει των κανονισμών. Οι αξιολογήσεις του οίκου συνέχισαν να... πέφτουν μέσα.

④ Οι πολιτικές και οι ενέργειες που θέσπισε ένας μεγάλος οίκος δεν εμπόδισαν «άνισες, άδικες και καταχρηστικές πρακτικές» που απαγορεύονταν.

Αποτέλεσμα αυτών ήταν μάλιστα η εθελούσια αξιολόγηση σε εκδότη χρηματοπιστωτικών προϊόντων, κίνητρο της οποίας ήταν η μεγέθυνση του μεριδίου αγοράς.

Με άλλα λόγια, ο εν λόγω οίκος προκειμένου να κερδίσει δουλειές από τον εν λόγω εκδότη των χρεογράφων πρόσφερε καλύτερες αξιολογήσεις απ’ ό,τι οι ανταγωνιστές του, χωρίς καν ο τελευταίος να τις έχει ζητήσει.

⑤ Σε μεγάλο οίκο δύο διαβαθμίσεις που χορηγήθηκαν σε ένα χρηματοπιστωτικό προϊόν από την επιτροπή αξιολογήσεων άλλαξαν κατόπιν σύστασης των ανώτερων στελεχών.

⑥ Διαπιστώθηκε αδυναμία ελέγχου, διεξαγωγής έρευνας ή αποκάλυψης πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων τόσο σε μεγάλους όσο και μικρούς οίκους.

⑦ Τέσσερις μικρότεροι οίκοι δεν είχαν επαρκείς διαδικασίες, πολιτικές ή ελέγχους που να εστιάζουν στη σύγκρουση συμφερόντων ή να αποκαλύπτουν επαρκώς πιθανή σύγκρουση συμφερόντων.

⑧ Ανώτερος αξιωματούχος μεγάλου οίκου παραβιάζοντας τις πολιτικές αυτού έστειλε email προς το προσωπικό που ήταν επιφορτισμένο με την ανάπτυξη των κριτηρίων και την ανάλυση για τις αξιολογήσεις.

Με αυτό τούς πληροφορούσε για την απόφαση εκδότη να αποσύρει την αξιολόγηση λόγω αναθεώρησης των κριτηρίων του από τον οίκο. Οταν οι πωλήσεις επηρεάζουν την αξιολόγηση...

⑨ Σε ένα μικρότερο οίκο υπήρξαν αρκετές φορές που ανώτερος αναλυτής έστελνε email που περιείχαν πληροφορίες για τις προμήθειες των πελατών και των υποψήφιων πελατών και κάποιοι εκ των αναλυτών ενεπλάκησαν μάλιστα σε πωλήσεις και δραστηριότητες μάρκετινγκ.

⑩ Διαπιστώθηκε αδυναμία στις πολιτικές ελέγχου του χαρτοφυλακίου του προσωπικού των οίκων. Σε έναν μεγάλο οίκο, αναλυτής που θα έπρεπε να είχε εξαιρεθεί λόγω των τίτλων που κατείχε στο χαρτοφυλάκιό του συμμετείχε στον καθορισμό αναρίθμητων αξιολογήσεων.

Πρόστιμα-κοροϊδία

Ολα αυτά και άλλα πολύ περισσότερα αποτελούν τις ίδιες ακριβώς «ελλείψεις», τις ίδιες αμαρτίες που προκάλεσαν την οικονομική κρίση του 2008.

Οι κανονισμοί που υιοθετήθηκαν μεταξύ 2007 και 2010 είχαν στόχο την ελαχιστοποίηση της σύγκρουσης συμφερόντων, τη βελτίωση των εσωτερικών ελέγχων και τη δημιουργία νέων προτύπων στους οίκους.

Οπως αποδεικνύεται όμως από την έκθεση, οι κανονισμοί λειτουργούν τελικά μόνο όταν αυτοί που τους παραβιάζουν τιμωρούνται.

Ολο αυτόν τον καιρό, η μοναδική περίπτωση κίνησης εναντίον μεγάλου οίκου ήταν όταν πριν από ένα χρόνο η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κατηγόρησε τη Standard & Poor’s για απάτη.

Σύμφωνα με την SEC, η S&P «έβαλε πάνω από τους επενδυτές τα δικά της οικονομικά συμφέροντα, χαλαρώνοντας τα κριτήρια αξιολόγησης προκειμένου να αποκτήσει δουλειές ενώ στη συνέχεια κράτησε στο σκοτάδι τις αλλαγές προκειμένου να μην τις αντιληφθούν οι επενδυτές».

Τελικά η Standard & Poor’s ξέφυγε διά της επιτυχημένης μεθόδου του συμβιβασμού, καταβάλλοντας πρόστιμα 58 εκατ. δολαρίων στη SEC και ακόμη 19 σε δύο Πολιτείες.

Πρόστιμα-κοροϊδία αν συνεκτιμηθεί ότι εκείνη τη χρονιά η ομόλογη και μεγαλύτερη ανταγωνίστριά της, η Moody’s έβγαλε κέρδη ύψους περίπου ενός δισ. δολαρίων.

*Δείτε για πρόσθετες πληροφορίες και την ιστοσελίδα: U.S. Securities and Exchange Commission 

Από την ΕφΣυν

Οι 62 πλουσιότεροι άνθρωποι της Γής έχουν όσα διαθέτει ο μισός πληθυσμός

Εκθεση της Oxfam εν όψει του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  07:05

emailεκτύπωση  

Οι 62 πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη σήμερα έχουν τόσο πλούτο όσο ο μισός πληθυσμός της Γης - περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι - καθώς οι πλούσιοι έχουν γίνει πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, σύμφωνα με τη διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση Oxfam.

Ο πλούτος των 62 πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο έχει αυξηθεί κατά 44% από το 2010, ενώ ο πλούτος των φτωχότερων 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων μειώθηκε κατά 41%, αναφέρει η Oxfam σε έκθεση που δημοσιοποίησε λίγες μέρες πριν από την ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.

Σχεδόν οι μισοί υπερ-πλούσιοι είναι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, 17 από την Ευρώπη, και οι υπόλοιποι από χώρες που περιλαμβάνουν την Κίνα, τη Βραζιλία, το Μεξικό, την Ιαπωνία και τη Σαουδική Αραβία.

«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να επιτρέπουμε εκατοντάδες εκατομμυρίων ανθρώπων να πεινάνε όταν οι πόροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να τους βοηθήσουν απορροφώνται από αυτούς στην κορυφή», είπε η διευθύντρια της Oxfam International, Γουίνι Μπιάνιμα.

Περίπου 7,6 τρισεκατομμύρια δολάρια από προσωπικό πλούτο βρίσκονται σε εξωχώριους φορολογικούς παραδείσους, και αν πληρωνόταν φόρος στο εισόδημα που παράγει αυτός ο πλούτος, ένα ποσό της τάξης των 190 δισ. δολαρίων θα ήταν διαθέσιμα σε κυβερνήσεις σε ετήσια βάση, σύμφωνα με υπολογισμούς του Γκέιμπριελ Ζάκμαν, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ.

Αναφερόμενη στην εργασία του καθηγητή, η Oxfam είπε ότι 30% όλου του χρηματικού πλούτου της Αφρικής βρίσκεται σε εξωχώριους λογαριασμούς, φέρνοντας απώλειες της τάξης των 14 δις δολαρίων το χρόνο σε χαμένες φοροεισπράξεις. Τα χρήματα αυτά θα αρκούσαν για την υγεία και περίθαλψη 4 εκατομμυρίων παιδιών το χρόνο, και για την πρόσληψη αρκετών δασκάλων να εγγυηθούν ότι κάθε παιδί της Αφρικής μπορεί να πάει σχολείο, είπε στην έκθεσή της η οργάνωση.

«Οι πολυεθνικές εταιρείες και οι πλούσιοι ελίτ παίζουν με διαφορετικούς όρους παιχνιδιού από όλους τους άλλους, αρνούμενοι να πληρώσουν τους φόρους που χρειάζεται η κοινωνία για να λειτουργήσει. Το γεγονός ότι 188 από τις 201 κορυφαίες επιχειρήσεις έχουν παρουσία σε τουλάχιστον έναν φορολογικό παράδεισο δείχνει ότι έχει έρθει η ώρα για πράξη», είπε η Μπιάνιμα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε μεγάλη φτώχεια έχει πέσει κατά 650 εκατομμύρια από το 1981, παρότι ο πληθυσμός του κόσμου παγκόσμια αυξήθηκε κατά 2 εκατομμύρια στο ίδιο διάστημα, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Το μεγαλύτερο ποσοστό της αλλαγής οφείλεται στην άνοδο της Κίνας, όπου μισό δισεκατομμύριο ανθρώπων βγήκαν από την ακραία φτώχεια.

Οι περισσότεροι φτωχοί δεν ζουν πια στις φτωχότερες χώρες, αλλά σε χώρες με μέσο εισόδημα όπως η Ινδια, είπε ο οργανισμός σε πρόσφατη έκθεσή του.

Οι ανισότητες οφείλονται εν μέρει στις διαφορές εισοδήματος, ιδιαίτερα μεταξύ μεγαλουπόλεων και αγροτικών περιοχών, αλλά επίσης και σε διαφορές στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης, στην παιδεία και σε θέσεις απασχόλησης. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Όουεν Μπάρντερ, που αναφέρεται στην έκθεση, «Οι αριθμοί φαίνεται να δείχνουν ότι οι μεγαλύτερες αιτίες της φτώχειας είναι (...) η πολιτική, οικονομική και κοινωνική περιθωριοποίηση συγκεκριμένων ομάδων σε χώρες που κατα τα άλλα τα πάνε μια χαρά».

Παρότι οι φόροι και οι διαβιβάσεις βοηθούν να μειωθεί η εισοδηματική ανισότητα στις ανεπτυγμένες χώρες, τα συστήματα αυτά είναι λιγότερο εύρωστα σε πολλές αναπτυσσόµενες χώρες, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, με εξαίρεση τη Βραζιλία, η οποία προσφέρει επιδόματα σε περισσότερες από 13,3 εκατομμύρια φτωχές οικογένειες αρκεί να εγγράψουν τα παιδιά τους σε σχολεία και να συμμετάσχουν σε προγράμματα υγείας. «Αυτό έχει βοηθήσει να μειωθούν τα ποσοστά και της παιδικής φτώχειας και της ανισότητας», τόνισε η έκθεση.

Από το Βήμα

Αυτά είναι τα εισοδήματα που δήλωσαν οι Έλληνες το 2015

Οι Πίνακες

18:22 | 16 Ιαν. 2016

Τελευταία ανανέωση 18:25 | 16 Ιαν. 2016

  

Στα 73,9 δισ. ευρώ ανέρχεται το εισόδημα που δήλωσαν οι Έλληνες φορολογούμενοι για το 2015. Οι Έλληνες είναι κυρίως μισθωτοί, έχουν χαμηλά εισοδήματα, και… φοροδιαφεύγουν, δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.

Διαβάστε επίσης:
Η Ελλάδα είχε στοιχεία για τη φοροδιαφυγή από το 2012, αλλά δεν τα αξιοποίησε

Όπως προκύπτουν από τα νούμερα που έχει στα χέρια του το υπουργείο Οικονομικών, τα οποία επικαλείται ρεπορτάζ του Εuro2day, 8.516.953 φορολογούμενοι δήλωσαν το 2015 εισόδημα 73,934 δις ευρώ.

Από αυτά τα 32,079 δις προέρχονται από μισθούς και τα 24,648 δις από συντάξεις. Την ίδια στιγμή5,942 δις εισέπραξαν οι Έλληνες από ακίνητα και4,145 δις από επενδυτικές δραστηριότητες. Στα4,824 δις ευρώ υπολογίζονται τα εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών, στα 1,344 των αγροτώνκαι στα 769,5 εκατ. ευρώ των ναυτικών. Από τόκουςδηλώθηκαν 186 εκατ. ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν όμως όχι μόνο τα ποσοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και τα ποιοτικάστοιχεία, των εισοδημάτων των Ελλήνων.

Στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες είναι μισθωτοί, αφού συνολικά 5.370.677 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα56,724 δισ. ευρώ από μισθούς και συντάξεις. Τα νούμερα είναι ενδεικτικά των χαμηλών μισθών και συντάξεων που αποτελούν κανόνα στην ελληνική οικονομία, όχι μόνο όμως, καθώς σίγουρα κρύβουν και μεγάλο μέρος φοροδιαφυγής. Για αυτό άλλωστε και οι μισθωτοί και συνταξιούχοι, που δεν μπορούν να κρατήσουν τίποτα κρυφό από την Εφορία εμφανίζονται να υπερτερούν.

Από αυτούς εισόδημα μέχρι 1.000 ευρώ δήλωσαν οι 279.913, από 1.001 έως 5.000 ευρώ δήλωσαν 1.165.650 πολίτες, 5001 έως 10.000 ευρώ δήλωσαν 1.608.859 πολίτες και 10.001 έως 15.000 δήλωσαν 1.023.317 φορολογούμενοι. Αισθητά λιγότεροι είναι οι καλύτερα αμειβόμενοι Έλληνες. Πιο συγκεκριμένα από 15.001 έως 20.000 ευρώ εισόδημα, δήλωσαν το 2015, 788.812 φορολογούμενοι, 20.001 έως 50.000 ευρώ οι 476.416, 50.001 έως 100.000 ευρώ 21.380 πολίτες, ενώ εισόδημα 100.001 έως 500.000 ευρώ δήλωσαν 6.119. Μόλις 211 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα πάνω από 500.000 ευρώ.

Δείτε αναλυτικά τον πίνακα:

Χαμηλά εισοδήματα δήλωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με 495.019 φορολογούμενους να δηλώνουν στην εφορία 4,824δις ευρώ από ελευθέρια επαγγέλματα.

Δείτε αναλυτικά τον πίνακα:

Το ίδιο ισχύει και για τους 431.790 αγρότες  που δήλωσαν εισοδήματα 1,344 δισ. ευρώ από αγροτική εκμετάλλευση.

Δείτε αναλυτικά τον πίνακα:

 

 

Από το tvxs

Διεθνείς τράπεζες συμβουλεύουν τους επενδυτές: Ξεπουλήστε τα πάντα!

Πανικός

19:05 | 12 Ιαν. 2016

Τελευταία ανανέωση 19:12 | 12 Ιαν. 2016

Μιχάλης Γιαννεσκής

  

Οι προειδοποιήσεις ότι ένα μεγάλο κραχ των χρηματιστηρίων είναι πολύ πιθανό μέσα στο 2016 πολλαπλασιάζονται καθημερινά.

Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε πρώτη η αμερικανική τράπεζα  J.P. Morgan, η οποία συμβούλευσε τους πελάτες της να πουλήσουν τις μετοχές τους. Στη συνέχεια, η βρετανική Royal Bank of Scotland (RBS) δημοσίευσε στις 8 Ιανουαρίου συμβουλές  προς τους πελάτες της να πουλήσουν σχεδόν όλες τις επενδύσεις τους (επί λέξει,«Sell (mostly) everything»), δηλαδή τα πάντα εκτός από όσα ομόλογα θεωρούνται ασφαλή.

Οι οικονομολόγοι της RBS προειδοποιούν ότι οι επενδυτές βρίσκονται αντιμέτωποι με μια «κατακλυσμική» χρονιά, κατά την οποία τα διεθνή χρηματιστήρια μπορεί να πέσουν μέχρι και 20%. Εκτιμούν ότι η τιμή του πετρελαίου μπορεί να πέσει στα 11 δολάρια το βαρέλι και ότι η κατάσταση στην Κίνα θα είναι μάλλον η κύρια αιτία για την προβλεπόμενη κρίση των διεθνών αγορών. Ο Andrew Roberts της RBS σχολίασε σχετικά ότι «Η Κίνα έχει ξεκινήσει μια μεγάλη διόρθωση (των αγορών), η οποία θα γίνει χιονόμπαλα», εννοώντας ότι θα παρασύρει την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία.

Οι προειδοποιήσεις των δύο τραπεζών ενισχύουν τις πολύ απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τη διεθνή οικονομία που εξέφρασαν πρόσφατα ο μεγάλο-επενδυτής George Soros (στο Οικονομικό Φόρουμ στη Σρι Λάνκα, στις 7 Ιανουαρίου 2016), ο οικονομικός αρχισυντάκτης του Guardian, Larry Elliott, (27 Δεκεμβρίου 2015) και η ετήσια έκθεση της Διεθνούς Τράπεζας για τις προοπτικές της διεθνούς οικονομίας κατά το 2016 (Global Economic Prospects 2016).

Η έκθεση της Διεθνούς Τράπεζας ανέφερε ότι μία «τέλεια καταιγίδα» πλησιάζει τις διεθνείς αγορές.

Από το tvxs

Η κινηματική «μαγιά» ζυμώνει την αλληλεγγύη το 2016

vironas-koinoniko-iatreio.jpg

Το νήμα της εξέγερσης του 2008 και των Αγανακτισμένων του 2011 πιάνουν τα εναλλακτικά κινήματα στην Ελλάδα της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και των απανωτών μνημονίων | EUROKINISSI / ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΩΜΕΡΗΣ

04.01.2016, 14:00 | Ετικέτες:  κινήματα, κρίση, λιτότητα, ΜΚΟ, πανεπιστήμιο, δολοφονίες, Αλέξης Γρηγορόπουλος

Συντάκτης: 

Ιωάννα Σωτήρχου

Τίποτα δεν πάει χαμένο. Ο λόγος για τα κινήματα που έχουν ανθήσει μεσούσης της κρίσης, δείχνοντας πως η εξεγερσιακή αμφισβήτηση μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008, αλλά και οι συγκεντρώσεις στις πλατείες το 2011, που έφεραν τα στοιχεία της αυτοοργάνωσης και της άμεσης δημοκρατίας, βρίσκουν μια μορφή έκφρασης μέσα από την πανσπερμία των ποικίλων εναλλακτικών μορφών δράσης.

Την κεντρική τους ιδέα «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας» θεωρεί ο λέκτορας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Κάρολος Ιωσήφ Καβουλάκος, ως την πιο ελπιδοφόρα μορφή αντίστασης -ανάταση στην ισοπέδωση που έχει επιβληθεί στην κοινωνία μέσω μιας σειράς ατελέσφορων και επαχθών πολιτικών.

Τα παλιά συνθήματα «ποιος, αν όχι εμείς; - πότε, αν όχι τώρα;», δοκιμάζονται στην πράξη, προσπερνώντας τη συζήτηση για την υπανάπτυκτη κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα, η οποία «παραγνωρίζει τον ρόλο των κινημάτων που σημάδεψαν την Ιστορία μας.

Μπορεί κανείς να φανταστεί τις μεταπολεμικές εξελίξεις της χώρας χωρίς την Αντίσταση στην Κατοχή και το Πολυτεχνείο; Είναι αδιανόητο», παρατηρεί ο συνομιλητής μας.

Αναγνωρίζει ωστόσο ότι «εκείνο που έλειπε πάντοτε στην Ελλάδα ήταν ένα κομμάτι εναλλακτικό: όλες αυτές οι προσπάθειες, οι οποίες είναι μεταξύ οικονομίας, κοινωνίας και πολιτικής και προσπαθούν να εφαρμόσουν στην πράξη μια σειρά από διαφορετικές αρχές και αξίες», δηλώνει στην «Εφ.Συν.», προσθέτοντας ότι αυτό τα τελευταία χρόνια άλλαξε και ένα μεγάλο πλήθος ποικίλων πρακτικών και δράσεων ανθεί, όπως εναλλακτικά νομίσματα, τράπεζες χρόνου, κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, φροντιστήρια, αγορές χωρίς μεσάζοντες, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ), αυτοδιαχειριζόμενα ωδεία, πολιτιστικοί χώροι, αστικοί αγροί κ.ά.

Κι εξηγεί: «Προφανώς η οικονομική κρίση ήταν μια προϋπόθεση για τον πολλαπλασιασμό των εναλλακτικών εγχειρημάτων. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας αυτοματισμός που να οδηγεί από τη φτώχεια και την ανεργία στη δημιουργία εναλλακτικών εγχειρημάτων. Χρειάζεται αλλαγή στον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι. Χρειάζεται η επαναξιολόγηση και επανενεργοποίηση αξιών. Αυτό συνέβη σε έναν βαθμό μέσα από την εξέγερση του 2008 και κυρίως στο κίνημα των πλατειών το 2011. Εκεί η συλλογική δράση έλαβε νέα χαρακτηριστικά, όπως η οριζοντιότητα, η άμεση δημοκρατία, η αυτοοργάνωση.

»Φαινομενικά οι κινητοποιήσεις αυτές έμειναν χωρίς συνέχεια και χωρίς απτά αποτελέσματα. Δεν προέκυψε καν ένα σαφές πολιτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, οι κινητοποιήσεις δημιούργησαν σε πολύ κόσμο νέες εμπειρίες και συνέβαλαν στη διάχυση μιας κουλτούρας συμμετοχικότητας, αυτοοργάνωσης, αυτοδιαχείρισης και κοινοτισμού που αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του πλήθους των εναλλακτικών εγχειρημάτων που γεννήθηκαν κυρίως μετά το 2011. Εκεί, συναντάμε μια διαφορετική αντίληψη και κυρίως πρακτική σχετικά με τις κοινωνικές σχέσεις, την κάλυψη των αναγκών, τη συμμετοχή των πολιτών.

»Αυτή τη στιγμή, μετά την αναποτελεσματικότητα των κινημάτων διαμαρτυρίας, αλλά και τα αδιέξοδα που συνάντησε η αριστερή κυβέρνηση, μπορούμε με άνεση να πούμε ότι τα εναλλακτικά εγχειρήματα συνιστούν την κυριότερη μορφή αντίστασης της κοινωνίας σε αυτή την ακραία αντικοινωνική και νεοφιλελεύθερη πολιτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια. Είναι η μοναδική δύναμη που σήμερα στη χώρα μας αμφισβητεί έμπρακτα το γνωστό ΤΙΝΑ (there is no alternative / δεν υπάρχει εναλλακτική)».

• Εχουν αποτέλεσμα;

Τα αποτελέσματα δεν είναι εντυπωσιακά. Δεν φωνάζουν. Σίγουρα δεν θα τα παίξουν στις ειδήσεις στα κανάλια. Πρόκειται για αλλαγές στο τοπικό επίπεδο. Αλλαγές κυρίως στις κοινωνικές σχέσεις, τον τρόπο σκέψης, τις καθημερινές πρακτικές. Από ποια άλλη δράση βλέπουμε σήμερα θετικές αλλαγές;

• Υπάρχουν πολιτικά χαρακτηριστικά;

Βέβαια. Σε μια μελέτη για τα ανταλλακτικά δίκτυα, τις τράπεζες χρόνου και τα εναλλακτικά νομίσματα, είδαμε πολύ έντονα έναν ριζοσπαστισμό και μια έντονη κριτική που δεν περιορίζεται στο πολιτικό επίπεδο. Πάει βαθύτερα. Είναι και πολιτισμική. Το αίτημα είναι κυρίως εκεί, σε μια αλλαγή αντιλήψεων και αξιών, μια αλλαγή του εαυτού και φυσικά της κοινωνίας. Βέβαια, το επίπεδο ριζοσπαστικοποίησης είναι διαφορετικό από ομάδα σε ομάδα. Ομως εκείνο που μετρά περισσότερο από την κριτική είναι η πρακτική. Αυτό είναι το μήνυμα. Αλλάζουμε τις πρακτικές μας. Καθημερινά.

• Θα είχαν ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή;

Μάλλον όχι. Τα εναλλακτικά κινήματα έρχονται να δώσουν μια διαφορετική απάντηση στα αδιέξοδα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Ο τρόπος λειτουργίας τους είναι διαφορετικός. Γιατί να εισέλθουν στην κεντρική πολιτική; Εχουν άλλη αντίληψη για την πολιτική αλλαγή. Οχι από τα πάνω, αλλά από τα κάτω.

Επιπρόσθετα, δεν προσφέρουν μια έτοιμη συνταγή αλλαγής. Ουσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μη μοντέλο, γιατί το εκάστοτε υποκείμενο, η κάθε συλλογικότητα έχει την ελευθερία να φτιάξει αυτό που η ίδια σκέφτεται.

• Πώς θα πάμε παρακάτω;

Κεντρικό ζήτημα είναι η μεταξύ τους δικτύωση και συνεργασία, κάτι που σίγουρα πρέπει να δουλευτεί. Συνολικότερα όμως δεν έχει νόημα να προκαθορίσουμε το παρακάτω μέσα από τη θεωρία. Θα ήταν σαν να μη σεβόμαστε τις αρχές των εναλλακτικών κινημάτων.

Η άμεση δημοκρατία και η αυτοοργάνωση δεν ταιριάζουν με μια λογική εκ των προτέρων κατασκευής ενός συγκεκριμένου μοντέλου κοινωνικής αλλαγής. Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις. Οι άνθρωποι θα αποφασίσουν. Αυτό βέβαια οδηγεί σε ποικιλία, αλλά αυτό είναι και ο πλούτος του κινήματος.

• Αν η θεωρία δεν μπορεί να κατασκευάσει μοντέλα και οι εξελίξεις αφήνονται στα χέρια των δρώντων υποκειμένων, ποιος είναι ο ρόλος των ακαδημαϊκών και των διανοούμενων;

Ενεργή, κριτική στήριξη. Οφείλουμε να αναδείξουμε τα θετικά παραδείγματα που υπάρχουν διεθνώς. Οφείλουμε επίσης να μιλήσουμε για τις δυνατότητες που έχει ο καθένας μας να αλλάξει τη ζωή. Να φωνάξουμε ότι δεν υπάρχουν μονόδρομοι.

Ταυτόχρονα όμως πρέπει να αποκαλύψουμε και τα προβλήματα, τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις που συναντούν τα εναλλακτικά εγχειρήματα. Για παράδειγμα και μόνο το γεγονός ότι τα εναλλακτικά εγχειρήματα λειτουργούν με μια λογική που δεν αναπαράγει τον καπιταλισμό αλλά εντός του καπιταλιστικού πλαισίου δημιουργεί σοβαρά θέματα.

• Και της κυβέρνησης;

Είναι θετικό ότι έχουμε μια κυβέρνηση φιλική απέναντι στα εναλλακτικά εγχειρήματα. Μπορεί να φανεί χρήσιμη για να φτιάξει ένα ευνοϊκότερο θεσμικό πλαίσιο. Θέλει όμως προσοχή η κρατική παρέμβαση. Η κυβέρνηση πρέπει να σεβαστεί τον εναλλακτικό χώρο. Είναι ένας χώρος ο οποίος ή θα είναι από τα κάτω ή δεν έχει προοπτική.

«Ενας άλλος κόσμος είναι... υπαρκτός»

Στην ερώτηση «μα γίνονται αυτά τα πράγματα;», απαντά αβίαστα: «Πώς δεν γίνονται; Τα έχουν ήδη κάνει. Σε άλλες χώρες τα συζητάνε εδώ και δεκαετίες. Ενας άλλος κόσμος δεν είναι απλά εφικτός, αλλά και υπαρκτός».

Μας δίνει παραδείγματα επιτυχημένων και δοκιμασμένων εγχειρημάτων στο εξωτερικό: όπως τον όμιλο Μοντραγκόν στην Ισπανία, που μετρά σχεδόν 60 χρόνια και συνενώνει δεκάδες συνεταιριστικές επιχειρήσεις με χιλιάδες εργαζόμενους, αλλά και το μοντέλο κοινωνικής οικονομίας του Κεμπέκ, πρότυπο οργάνωσης της οικονομίας «από τα κάτω» διεθνώς, καθώς -σύμφωνα με τη Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία- περίπου το 70% του τοπικού πληθυσμού είναι μέλη συνεταιρισμών, ενώ η Desjardins (αποταμιευτικός και πιστωτικός συνεταιρισμός) είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στην επαρχία του Κεμπέκ.

• Υπάρχει κάτι που σας εντυπωσίασε;

Το αυτοδιαχειριζόμενο ωδείο στο Μπραχάμι, όπου λειτουργούν με ομοφωνία. Οταν το άκουσα πρώτη φορά, αναρωτήθηκα πώς είναι δυνατόν να υπάρχει ομοφωνία σε μια συνέλευση 60-80 ατόμων; Πρέπει να συζητάνε από το πρωί ώς το βράδυ. Και όμως βρέθηκε ο τρόπος μέσα από ένα ξεχωριστό δημοκρατικό ήθος.

«Δεν θέλουμε να επιβληθούμε σε κανέναν και δεν θέλουμε επίσης να στενοχωρήσουμε κανέναν», μου είπαν. «Αν τελικά δεν μπορούμε να έχουμε ομοφωνία για ένα θέμα, το αφήνουμε στην άκρη και με την πάροδο του χρόνου βρίσκουμε τη λύση». Συγκινήθηκα. Υπάρχει φαντασία και ευαισθησία και οι άνθρωποι μπορούν να τις χρησιμοποιούν, όταν θέλουν να κάνουν κάτι για τη ζωή τους...

■ Από τη θεωρία στην πράξη: Πέρα από άλλες συνεταιριστικές προσπάθειες, για τις οποίες μάθαμε από τον κ. Καβουλάκο, αξίζει να αναφερθεί το λαϊκό πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.), μια σύμπραξη ακτιβιστών και πανεπιστημιακών που απευθύνεται στους συμμετέχοντες στις πάσης φύσεως συλλογικότητες της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, αλλά και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο πολίτη. Στη διεύθυνση http://www.univsse.gr/ μπορείτε να βρείτε τις ομιλίες και τις ραδιοφωνικές εκπομπές που έχουν γίνει και προγραμματίζονται.

«Χαμός» για καλό σκοπό, αλλά χωρίς συνέχεια

Την πιο συστηματική καταγραφή του χώρου επιχειρεί εδώ και χρόνια ο ερευνητής του ΕΚΚΕ, , έχοντας αποτυπώσει περισσότερα από 500 νέα κινήματα την εποχή της κρίσης, αν και θεωρεί ότι αυτό το κύμα που γέννησαν οι ανάγκες και τα προβλήματα της κοινωνίας θα ξεφουσκώσει, ελλείψει θεσμικού πλαισίου, καθώς έρχεται αντιμέτωπο με ένα σύστημα που χρόνια τώρα προωθεί την αποπολιτικοποίηση και τον αποκλεισμό των πολιτών από τις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων

Πολλές είναι οι προσπάθειες καταγραφής και χαρτογράφησης των εναλλακτικών εγχειρημάτων.

Ο συνομιλητής μας επιχείρησε μια πρόχειρη καταγραφή την άνοιξη του 2014 και μόνο στην Αττική, μαζί με τον συνάδελφό του Γιώργο Γρίτζα, επίκουρο καθηγητή στο τμήμα μηχανικών χωροταξίας και ανάπτυξης του ΑΠΘ.

Εντόπισαν 68 κοινωνικά ιατρεία-φαρμακεία, 19 κοινωνικά παντοπωλεία, 71 κοινωνικά αυτοδιαχειριζόμενα ή συνεταιριστικά φροντιστήρια και ωδεία, 58 ομάδες και οργανώσεις αγορών χωρίς μεσάζοντες, 47 συλλογικής κουζίνας, 84 τράπεζες χρόνου-τοπικά εναλλακτικά νομίσματα-ομάδες που οργανώνουν ανταλλακτικά ή χαριστικά παζάρια, 13 ομάδες υποστήριξης οικοκοινοτήτων, 23 αυτοδιαχειριζόμενους αστικούς λαχανόκηπους, 38 κοοπερατίβες με διάφορα αντικείμενα, 140 κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και 27 συνεταιρισμούς.

Την πιο συστηματική καταγραφή αυτού του χώρου ωστόσο επιχειρεί εδώ και χρόνια ο ερευνητής του ΕΚΚΕ, Αλέξανδρος Αφουξενίδης, που περιγράφει το τοπίο με τη λέξη «χαμός», έχοντας αποτυπώσει περισσότερα από 500 νέα κινήματα την εποχή της κρίσης.

Την ίδια στιγμή που επεκτείνει την έρευνά του στα αμιγώς διαδικτυακά κινήματα που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιχειρεί και τη χαρτογράφηση αυτών των κινήσεων ανά κατηγορία (δίκτυα αλληλεγγύης, οικολογικού, προνοιακού, εκπαιδευτικού, ακόμη και θρησκευτικού προσανατολισμού), διαπιστώνοντας την έλλειψη φεμινιστικών συλλογικοτήτων, αλλά και ανά γεωγραφική περιοχή, με την Αττική να συγκεντρώνει μακράν τις περισσότερες τέτοιες πρωτοβουλίες.

Στη συζήτησή μας ήταν μάλλον απαισιόδοξος, καθώς θεωρεί ότι αυτό το κύμα που γέννησαν οι ανάγκες και τα προβλήματα της κοινωνίας θα ξεφουσκώσει, ελλείψει θεσμικού πλαισίου, καθώς έρχεται αντιμέτωπο με ένα σύστημα που χρόνια τώρα προωθεί την αποπολιτικοποίηση και τον αποκλεισμό συμμετοχής των πολιτών από τις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

«Αυτό που συμβαίνει εδώ δεν γίνεται πουθενά στον κόσμο των αστικοκοινοβουλευτικών ή φιλελεύθερων δημοκρατιών, όπου τα κινήματα θεσμικά συμμετέχουν στη διακυβέρνηση, τόσο σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο, είναι συνομιλητές και εταίροι. Εδώ δεν υπάρχει εθνική στρατηγική για κανένα θέμα, κανενός είδους ελάχιστη συνεργασία και αυτό είναι ένα μειονέκτημα που οδήγησε στην χωρίς προηγούμενο κατάρρευση του πολιτικού-κομματικού συστήματος.

»Αυτή η χρεοκοπία πολιτικής έχει αντίκτυπο και στην ανάπτυξη των κινημάτων: πολλοί από αυτούς τους χώρους προϋπήρχαν της κρίσης, σε κάποιες γειτονιές υπήρχε ένα είδος ελάχιστης οργάνωσης γύρω από μερικά πράγματα, δεν αναπτύχθηκαν από το πουθενά. Και μπορεί λόγω της κρίσης να μάζεψαν περισσότερο κόσμο, ωστόσο πιστεύω ότι αυτό είναι εφήμερο και θα αποδυναμωθεί, χωρίς να αφήσει κάτι πίσω του, επειδή είναι άτυπα δίκτυα συγκεκριμένου σκοπού και επειδή -είτε μας αρέσει είτε όχι- η αδυναμία του κεντρικού πολιτικού συστήματος να εκφράσει κάποιους στρατηγικούς στόχους καθρεφτίζεται και στην από τα κάτω κοινωνική οργάνωση», λέει στην «Εφ.Συν.».

«Θετικό πρόσημο»

Μα καλά, τόση κινητοποίηση δεν θα αφήσει τίποτα πίσω της; ρωτάμε. «Αφήνει ένα θετικό πρόσημο σε σχέση με την αλληλεγγύη που έχει δείξει ο κόσμος, αλλά σε πολιτικό επίπεδο αυτό δεν εκφράζεται επειδή δεν υπάρχει ο μηχανισμός να το μεταφράσει σε πολιτική, δεν υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο που να ενσωματώνει αυτούς τους κοινωνικούς φορείς και να αναγκάζει λόγου χάρη τον δήμο, πριν πάρει μια απόφαση, να ζητήσει τη γνώμη τους...».

Αναφέρεται στις ατελέσφορες προσπάθειες να υπάρξει μια τυπική καταγραφή του χώρου, διαδικασία επί της οποίας είχαν παρέμβει και αρκετές ΜΚΟ, θέτοντας το ζήτημα της επιθυμίας τους να είναι όχι μεσολαβητές του κράτους αλλά συμμετέχοντες στη διαμόρφωση της πολιτικής επί των θεμάτων που τους αφορούν.

Από επιλογή

Και φυσικά τίποτα δεν γίνεται τυχαία, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας:

«Μπορεί να είναι ανοργάνωτος και άτυπος, ωστόσο αυτός ο χώρος υπάρχει χωρίς θεσμικό πλαίσιο εξασφάλισης της αυτονομίας του, γιατί η μη συμμετοχή στα κοινά αποτελεί επιλογή του κυρίαρχου συστήματος. Την ίδια στιγμή προβάλλεται η φιλανθρωπία ως λύση εκεί που δεν τα καταφέρνει η επίσημη πολιτική, αποπολιτικοποιώντας το θέμα ώστε η λήψη αποφάσεων να αφορά εξ ολοκλήρου την εξουσία, τοπική ή εθνική, αφαιρώντας από τον κόσμο τη συμμετοχή και αδιαφορώντας για τη γνώμη του».

Επιδίωξη του κατεστημένου που ωστόσο συμβάλλει στην αμφισβήτησή του:

«Οταν όμως δεν έχεις πολιτικές διαδικασίες συμμετοχής, πού θα εκφραστεί το κοινό; Ε λοιπόν, πάντα το κοινό θα εκφράζεται κάπου, δεν υπάρχει περίπτωση, και αν δεν εκφραστεί επίσημα θα εκφραστεί με άλλους τρόπους που μπορεί μετά να μη μας αρέσουν, να είναι ακραίοι. Είναι προσχηματικό να λένε πως δεν ψηφίζουμε και η αποχή φτάνει το 40%, όταν έχουν φροντίσει να απομακρύνουν ένα τεράστιο κομμάτι του πληθυσμού από την πολιτική καθημερινότητα και τη δημόσια σφαίρα...».

Εν κατακλείδι, το στοίχημα για τον συνομιλητή μας; «Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, η αναδιοργάνωση του χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος περνάει από τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, η οποία πρέπει να ενσωματωθεί στη διαχείριση των κοινών πραγμάτων θεσμικά και ουσιαστικά, διαφορετικά δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει.

Από την Εφημερίδα των Συντακτών