Ατιμώρητοι οι κερδοσκόποι
fisk-gould.jpg
Αριστερά: Ο Τζέιμς Φισκ πριν γίνει χρηματιστής είχε εργαστεί διαδοχικά ως βοηθός σε τσίρκο, σερβιτόρος, πωλητής και υπάλληλος εταιρείας. Δεξιά: Ο Τζέισον Γκάουλντ, είχε κινηθεί στα όρια της νομιμότητας για να ξεκινήσει την κερδοσκοπία.
Οι κερδοσκοπικές επιθέσεις στη βάση ασθενών οικονομιών έχουν ιστορία σχεδόν 150 χρόνων και, όπως έχει φανεί, καμία χώρα δεν μπορεί να ξεφύγει από τα… νύχια των γερακιών, ακόμα και εάν πρόκειται για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αλλωστε, πέρα από τον Ατλαντικό έγινε, τη «μαύρη Παρασκευή» 24 Σεπτεμβρίου 1869, η πρώτη μεγάλη νομισματική επίθεση, με ένα σχέδιο που μοιάζει με σενάριο κινηματογραφικής ταινίας.
Πρωταγωνιστές ήταν ο Τζέισον Γκάουλντ (Jason «Jay» Gould, 27 Μαΐου 1836 - 2 Δεκεμβρίου 1892), που έχει απεικονιστεί ως ένας από τους πιο αδίστακτους κερδοσκόπους και τους πλουσιότερους ανθρώπους της εποχής του, και ο Τζέιμς Φισκ ο νεότερος (James Fisk Jr., 1η Απριλίου 1835 - 7 Ιανουαρίου 1872), γνωστός και ως «Big Jim».
«Τίποτα στην ιστορία των νομισματικών υποθέσεων δεν μπορεί να συγκριθεί με τη χθεσινή άγρια αναταραχή», έγραφε το ρεπορτάζ των εφημερίδων της Νέας Υόρκης για τα βίαια επεισόδια που εξελίχθηκαν την προηγούμενη μέρα μέσα και έξω από το Χρηματιστήριο. [Πηγή: New York Tribune 25.9.1869, σελ. 8].
Η εφημερίδα New York Tribune, 25.9.1869, σελ. 8, με το ρεπορτάζ για τα επεισόδια που ακολούθησαν την κατάρρευση της τιμής του χρυσού |
Η «έκρηξη» έγινε γύρω στο μεσημέρι, όταν μαθεύτηκε ότι η κυβέρνηση ρίχνει στην αγορά χρυσό, αξίας τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων.
Αυτή η κίνηση έριξε την τιμή του χρυσού, που είχε αυξηθεί βάσει ενός οργανωμένου σχεδίου των δύο «γερακιών» της Χρυσής Εποχής, όπως ονομάστηκε η περίοδος μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, με τη μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη, τις επενδύσεις και τις ευκαιρίες για κερδοσκοπία.
↪ Φωτογραφία του πίνακα στο Χρηματιστήριο Χρυσού, ή στο Χρυσό Δωμάτιο όπως αποκαλούνταν, της Νέας Υόρκης, στις 24 Σεπτεμβρίου 1869, που δείχνει την κατάρρευση της τιμής του χρυσού. Η χειρόγραφη λεζάντα του James A. Garfield δείχνει ότι χρησιμοποιήθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο ενώπιον της Επιτροπής Τραπεζών και Νομισμάτων κατά τη διάρκεια ακροάσεων το 1870. [Η φωτογραφία είναι από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ]
Ομως ο Εμφύλιος και μετέπειτα η ανασυγκρότηση δημιούργησαν υψηλό χρέος για τις ΗΠΑ, το οποίο από 64 εκατ. δολάρια το 1860 έφτασε σε 2,8 δισ. δολάρια στο τέλος της θητείας του προέδρου Αντριου Τζόνσον, τον Μάρτιο του 1869.
Το οικονομικό πρόβλημα επιδεινώθηκε περισσότερο όταν η κυβέρνηση εξέδωσε [πληθωριστικά] χαρτονομίσματα, γνωστά ως «greenbacks», για τα οποία δεν υπήρχε ίσης αξίας χρυσός.
Στις εκλογές που έγιναν, εξελέγη πρόεδρος ο Ρεπουμπλικανός Ούλες Γκραντ (Ulysses S. Grant), ο οποίος επέλεξε ως υπουργό Οικονομικών τον Τζορτζ Μπάουτγουελ (Boutwell), με πρωταρχικό καθήκον να μειώσει το δημόσιο χρέος και να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πανίσχυρων -τότε- ευρωπαϊκών τραπεζών προς τις ΗΠΑ.
Για να πετύχει τον στόχο ο Μπάουτγουελ προχώρησε σε τακτικές πωλήσεις κρατικού χρυσού για την αγορά ομολόγων του πολέμου και ταυτόχρονη μείωση της ποσότητας των «greenbacks», με προοπτική να αποκατασταθεί η ισορροπία στη σχέση με τον χρυσό.
Τότε έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους οι Γκάουλντ και Φισκ.
Ο πρώτος είχε αρχίσει από νωρίς τη δράση του κερδοσκοπώντας με τις μετοχές μικρών σιδηροδρομικών εταιρειών και το 1867 εντάχθηκε στην ομάδα του Φισκ.
Καρικατούρα του Τζέιμσ Φισκ να προσπαθεί να «δαμάσει» την αγορά χρυσού | Library of Congress
Ενώνοντας τις δυνάμεις τους οι Γκάουλντ και Φισκ και δωροδοκώντας όποτε χρειαζόταν κρατικούς υπαλλήλους, κατάφεραν να πάρουν το 1868, με αμφιβόλου νομιμότητος κινήσεις, τον έλεγχο της πλειοψηφίας των μετοχών των σιδηροδρόμων «Erie».
Οταν όμως άρχισαν οι πωλήσεις χρυσού από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, θέλησαν να ελέγξουν και τη Χρυσή Αγορά.
Το πρώτο βήμα ήταν η… προσέγγιση του βοηθού ταμία του υπουργείου Οικονομικών Ντάνιελ Μπάτερφιλντ (Butterfield), ο οποίος φέρεται να έλαβε μια επιταγή 10.000 δολαρίων, όταν ο ετήσιος μισθός του ανερχόταν σε 8.000 δολάρια, για να ειδοποιεί τα δύο «γεράκια» για το πότε η κυβέρνηση σκόπευε να πουλήσει χρυσό.
Ακολούθως, οι Γκάουλντ και Φισκ στρατολόγησαν τον γαμπρό του προέδρου Γκραντ, τον χρηματιστή Αμπελ Κόρμπιν (Corbin), που είχε παντρευτεί τη μικρότερη αδελφή του προέδρου, και απέκτησαν τη δυνατότητα να εμφανίζονται σε κοινωνικές εκδηλώσεις δίπλα στον πρόεδρο των ΗΠΑ και ταυτόχρονα να επιχειρηματολογούν κατά της πώλησης χρυσού από την κυβέρνηση.
Ο ρόλος του προέδρου Γκραντ παραμένει αμφιλεγόμενος και συνολικά η θητεία του, αν και είχε θετικά στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χαρακτηρίστηκε από οικονομικά σκάνδαλα.
Ετσι, τον Αύγουστο του 1869 τα κερδοσκοπικά «γεράκια» άρχισαν να αγοράζουν εντατικά χρυσό επιδιώκοντας:
Γελοιογραφία στο περιοδικό Puck: η Wall Street ως «ο προσωπικός διάδρομος μπόουλινγκ του Τζέι Γκάουλντ» (29 Μαρτίου 1882) | Library of Congress
Τον Σεπτέμβριο, παρότι με την ακολουθούμενη πολιτική το χρέος είχε μειωθεί κατά 50 εκατ. δολάρια, ο πρόεδρος δίνει εντολή να σταματήσουν οι μηνιαίες πωλήσεις χρυσού, για την… ενίσχυση των αγροτών της Δύσης.
Η τιμή του χρυσού με τις κατάλληλες κινήσεις των δύο κερδοσκόπων άρχισε να ανεβαίνει αλματωδώς. Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι μετά από ένα 20ήμερο ανόδου ο πρόεδρος Γκραντ αντιλήφθηκε το «παιχνίδι» των δύο κερδοσκόπων.
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1869 η τιμή είχε φτάσει στα 141 δολάρια η ουγκιά και υπολογίζεται ότι τα δύο «γεράκια» κέρδισαν μόνο μέσα σε μία ημέρα 1,75 εκατομμύρια δολάρια!
Παράλληλα, κάνουν ανεπιτυχείς προσπάθειες δωροδοκίας του ίδιου του προέδρου και του γραμματέα του για να μην αλλάξει η απόφαση.
Ομως στις 23 Σεπτεμβρίου ο Γκραντ συναντήθηκε με τον υπουργό Οικονομικών και αποφασίζουν να «σπάσουν» τη… φούσκα του χρυσού.
Την επομένη, όταν η τιμή του χρυσού ξεπέρασε τα 160 δολάρια η ουγκιά, αποδεσμεύτηκε από το Δημόσιο χρυσός αξίας τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων και αγοράστηκαν ομόλογα ίσης αξίας. Μέσα σε λίγα λεπτά η τιμή του χρυσού είχε πέσει στα 138 δολάρια.
Η καταστροφή για δεκάδες χρηματιστές ήταν ολοκληρωτική, η αγορά «πάγωσε» και οι μετοχές κατέρρευσαν για καιρό αλλά το μεγαλύτερο πλήγμα από την άνοδο της αξίας του δολαρίου υπέστη η γεωργία, αφού οι εξαγωγές μειώθηκαν και οι τιμές των προϊόντων κατρακύλησαν.
Οι επιπτώσεις της κρίσης έφτασαν μέχρι την Ευρώπη αλλά οι δύο πρωταγωνιστές, Γκάουλντ και Φισκ, έμειναν ατιμώρητοι με πόρισμα ερευνητικής επιτροπής…
Από την ΕφΣυν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου